Μέσα σε κλίμα συγκίνησης τελέστηκε την Κυριακή 5 Οκτωβρίου 2025, στον Δήμο Παύλου Μελά το μνημόσυνο υπέρ αναπαύσεως των ψυχών των Ελλήνων που μαρτύρησαν τον Σεπτέμβριο του 1921 στα Δικαστήρια της Αμάσειας στον Πόντο.

Το πρωί της Κυριακής 5 Οκτωβρίου 2025, τελέστηκε Θεία Λειτουργία και επιμνημόσυνη δέηση στον Ιερό Ναό Αγίας Βαρβάρας.

Λόγω των βροχοπτώσεων των προηγούμενων ημερών, ο περιβάλλοντας χώρος του Μνημείου του Εθνομάρτυρα, εντός του Μητροπολιτικού Πάρκου Παύλου Μελά, δεν ήταν κατάλληλος για εκδηλώσεις.

Ακολούθησε εκδήλωση στο πάρκο του Δημαρχείου Παύλου Μελά, μπροστά από το δημαρχείο στο σημείο όπου βρίσκεται στο μνημείο της Εθνικής Αντίστασης.

Ο Δήμαρχος Παύλου Μελά, Δημήτρης Ασλανίδης, η Εντεταλμένη στον Πολιτισμό, Αδαμαντία Αγκούτογλου και το Σωματείο Δράσης Νίκος Καπετανίδης καλωσόρισαν τους συμμετέχοντες στην τελετή.

Ο Γιώργος Γεωργιάδης

Τον συντονισμό της εκδήλωσης είχε ο δημοσιογράφος Γιώργος Γεωργιάδης, πρόεδρος του Σωματείου Δράσης «Νίκος Καπετανίδης», ο οποίος τόνισε.

104 χρόνια μετά η Ανάμνηση της Δικαστικής εξέλιξης στην Αμάσεια παραμένει ζωντανή στις συνειδήσεις των απογόνων.

Το Κεμαλικό καθεστώς πριν ακόμα σχηματιστεί η "Νέα Τουρκία των Τούρκων" με την συνθήκη της Λωζάνης σε ένα γκρίζο τοπίο άνευ διπλωματικής αναγνώρισης προχωρούσε στην τελική φάση της Γενοκτονικής πορείας στοχεύοντας στη κορυφή της ηγεσίας των θυμάτων:

Αρχιερείς, βουλευτές, δημοσιογράφους, δασκάλους, εμπόρους και επιχειρηματίες, αθλητές, τοπικούς αρχόντους.

Με παράνομες αποφάσεις παρανόμου ψευδοδικαστηρίου ο Κεμάλ αποστέρησε από τον κορμό των θυμάτων τους φυσικούς ηγέτες της κοινότητας.

Με την βεβαιότητα ότι αυτή η πράξη θα αποτελούσε την Λυδία λίθο της Τελικής Λύσης.

Όπερ και εγένετο.

Δεκάδες αρχικά και μετέπειτα εκατοντάδες μάρτυρες του Πόντου αντίκρισαν την Κεμαλική αγχόνη πληρώνοντας το υπέρτατο τίμημα της διατήρησης της Πίστης, καταγωγής και Εθνικού οράματος.

Σήμερα αποτελεί Συνταγματική και Ηθική υποχρέωση όλων των μελών του Ελληνικού Κοινοβουλίου να απαιτήσουν από το κράτος του θύτη την Αναγνώριση του Δικαστικού εγκλήματος.

Υποχρεούνται όλοι οι βουλευτές του Ελληνικού Κοινοβουλίου να απαιτήσουν από την Τουρκική Εθνοσυνέλευση την παράδοση των 40 φακέλων των πρακτικών της Ψευδοδίκης της Αμασείας που βρίσκονται στα αρχεία της και αναμένουν την ταξινόμηση και ψηφιοποίηση τους όπως απεδείχθη από σχετικές ενέργειες του Τούρκου βουλευτή Ισκεντέρ Μπαυχάν ο οποίος με την νόμιμη διαδικασία απηύθυνε ερώτημα στην Εθνοσυνέλευση.

Η απάντηση της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης στον Τούρκο βουλευτή ότι οι φάκελοι υφίστανται, ουδέν άλλο περιθώριο αφήνουν στους Έλληνες βουλευτές.

Πρέπει άμεσα να ασκήσουν πίεση στο Υπουργείο Εξωτερικών να ζητήσει από το Κράτος Γενοκτόνο τους 40 φακέλους για να δοθούν στους επιστήμονες ερευνητές που θα φωτίσουν κάθε πτυχή αυτής της πλάνης.

Επίσης παράλληλα πρέπει να ασκηθεί πίεση για να απαντήσει η Γενοκτόνος Τουρκία πού έθαψε πρόχειρα σε ομαδικούς τάφους τις σορούς των Ελλήνων Μαρτύρων απαγχονισθέντων στην Αμάσεια καθώς βρίσκονται εν ζωή απόγονοι τους και επιθυμούν να ταυτοποιήσουν τα λείψανα για να τα θάψουν κατά τον τρόπο που επιθυμούν βάσει των θρησκευτικών τους πεποιθήσεων.

Η ιερή αυτή υποχρέωση κάθε Έλληνα- Ελληνίδος βουλευτού θα αποδείξει ή όχι το πραγματικό ενδιαφέρον για την αποκάλυψη των συνθηκών αυτού του ειδεχθούς εγκλήματος.

Ο Νίκος Ασλανίδης

Ομιλία με τίτλο «Τα Δικαστήρια της Αμασείας και ο δημοσιογράφος Νίκος Καπετανίδης», πραγματοποίησε ο δημοσιογράφος, Πρόεδρος του Συμβουλίου Τιμής και Δεοντολογίας της Ένωσης Συντακτών Μακεδονίας και Θράκης, Νίκος Ασλανίδης, ο οποίος μεταξύ άλλων ανέφερε.

Αυτές τις μέρες συμπληρώνονται 104 χρόνια από την μαζική εξόντωση των επιφανών Ποντίων από τα λεγόμενα «Δικαστήρια Ανεξαρτησίας της Αμάσειας».

Ήταν ειδικά  δικαστήρια που οργανώθηκαν από το τουρκικό εθνικιστικό κίνημα του Μουσταφά Κεμάλ με στόχο την εξολόθρευση της ηγεσίας των Ελλήνων του Πόντου.

Η επιλογή της Αμάσειας δεν ήταν τυχαία. Λειτούργησαν εκεί  γιατί η πόλη βρισκόταν μακριά από τα προξενεία δυτικών χωρών, με σκοπό να μην υπάρχουν ξένες αντιπροσωπείες. Εκεί λοιπόν μακριά από κάθε δημοσιότητα εκτελέστηκε το τελευταίο οργανωμένο σχέδιο της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου.

Όπως είναι γνωστό η γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου ξεκίνησε έξι χρονιά νωρίτερα, με την έναρξη του  Α’ παγκοσμίου πολέμου.

Υλοποιήθηκε με μαζικές εκτοπίσεις, τις  γνωστές πορείες του «λευκού θανάτου». Χιλιάδες εκτοπισμένοι έχασαν  τη ζωή τους από ασιτία, κακουχίες, αρρώστιες αλλά και ομαδικές εκτελέσεις.

Παράλληλα  άτακτες ομάδες τσετών, με μεγαλύτερη αυτή του περιβόητου  Τοπάλ Οσμάν, λήστευαν, βίαζαν και δολοφονούσαν όσους αμάχους έβρισκαν σε πόλεις και χωριά του Πόντου.

Συνολικά 353.000 ψυχές χάθηκαν και δεν υπάρχει ούτε ένας τάφος να ανάψουμε ένα κεράκι για να αναπαυθεί η ψυχή τους.

Στο τέλος οργανώθηκαν και τα "Δικαστήρια Ανεξαρτησίας" με στόχο την άμεση  εκτέλεση όλων των επιφανών Ελλήνων του Πόντου.

Από τον Δεκέμβριο του 1920 τα όργανα του Μουσταφά Κεμάλ εξαπέλυσαν κύμα μαζικών συλλήψεων τους οποίους φυλάκισαν στην Αμάσεια.

«Κάπου 350 Έλληνες είχαν στριμώξει στις απαίσιες φυλακές του φρενοκομείου της Αμάσειας και σε άλλα οικήματα, περιμένοντας τη σύγκληση των Δικαστηρίων Ανεξαρτησίας», γράφει ο ιστορικός Γιώργος Βαλαβάνης και προσθέτει: Πριν  να έλθει ο θάνατος όμως, η αγωνία των μηνών και η σκληρή ζωή είχαν καταντήσει ράκη τους άλλοτε δραστήριους Έλληνες, που συνθλίβονταν στα μπουντρούμια».

Τα δικαστήρια ξεκίνησαν τον Αύγουστο του 1921, με πρόεδρο τον Εμίν Μπέη, ο οποίος αφού εκτόξευε σωρεία ύβρεων και εξευτελιστικών σχολίων σε βάρος των  κατηγορουμένων, ανακοίνωνε τις ποινές: «θάνατος  δι' απαγχονισμού»…

Οι κατηγορούμενοι, απαγορευόταν να υπερασπιστούν τον εαυτό τους και φυσικά δεν είχαν δικηγόρους.

Στις 25 Σεπτεμβρίου του 1921, τοπική τουρκική εφημερίδα δημοσιεύει τα πρώτα ονόματα 155 προσωπικοτήτων  Ελλήνων του Πόντου που απαγχονίστηκαν στην Αμάσεια.

Οι εκτελεσθέντες ήταν πολιτικοί, τραπεζίτες, γιατροί, δημοσιογράφοι, εκπρόσωποι της εκκλησίας και  της  ελληνικής κοινότητας.

Ενδεικτικά αναφέρω μερικά ονόματα από τους καταδικασθέντες εις θάνατο:

Ματθαίος Κωφίδης, επιχειρηματίας και πολιτικός, πρώην μέλος του οθωμανικού κοινοβουλίου.

Παύλος Παπαδόπουλος, διευθυντής της Οθωμανικής Τράπεζας της Σαμψούντας.

Νικόλαος Καπετανίδης, δημοσιογράφος και εκδότης της εφημερίδας «Εποχή».

Ιορδάνης Τοτομανίδης, διευθυντής του μονοπωλείου καπνού της Μπάφρας.

Δημοσθένης Δημήτογλου, τραπεζίτης.

Πλάτων Αϊβαζίδης, πρωτοσύγγελος της μητρόπολης Αμάσειας.

Ανάμεσά τους και ο επίσκοπος Ζήλων Ευθύμιος Αγριτέλης ο οποίος τελικά πέθανε μέσα στη φυλακή πριν τον κρεμάσουν…Παρόλα αυτά η καταδικαστική απόφαση εφαρμόστηκε μετά θάνατον και το άψυχο σώμα του τοποθετήθηκε στην αγχόνη, όπως και των υπολοίπων, σε κοινή θέα στην κεντρική πλατεία της πόλης!

Ο μελλοθάνατος  Αλεξάνδρος Ακριτίδης έμπορος από την Τραπεζούντα γράφει προς τη σύζυγό του Κλειώ:

«Σήμερον ετελέσθη εν τη φυλακή λειτουργία και εκοινωνήσαμε όλοι, περί τους 100 από διάφορα μέρη. Έχει αποφασισθεί ο δια της κρεμάλας θάνατος… Την Τρίτην δεν θα είμεθα εν ζωή. Ο Θεός να μας αξιώσει τους ουρανούς και σε σας να δώσει ευλογίαν και υπομονήν και άλλο κακόν να μη δοκιμάσητε. Όταν θα μάθετε το λυπηρόν γεγονός να μη χαλάσετε τον κόσμον, να έχετε υπομονή. Τα παιδιά ας παίξουν και ας χορέψουν. Αντίο βαίνω προς τον πατέρα και συγχωρήσατέ με…»

Μεταξύ των θυμάτων ήταν καθηγητές του κολεγίου «Ανατόλια» της Μερζιφούντας αλλά και μαθητές  της ποδοσφαιρικής ομάδας «Πόντος», επειδή οι στολές τους είχαν γαλάζια και λευκά χρώματα που παρέπεμπαν στην ελληνική σημαία…

Οι θηριωδείες αυτές προκάλεσαν αντιδράσεις εντός και εκτός Τουρκίας.

Ο Δημήτρης Ασλανίδης

Στον χαιρετισμό του ο Δήμαρχος Παύλου Μελά Δημήτρης Ασλανίδης, μεταξύ άλλων ανέφερε.

«Βρισκόμαστε σήμερα εδώ, όχι τυπικά, όχι για να εκπληρώσουμε μια διαδικαστική υποχρέωση. Είμαστε εδώ γιατί το χρέος της μνήμης μάς καλεί. Ένα χρέος εθνικό, ιστορικό, αλλά κυρίως ανθρώπινο. Στεκόμαστε, εδώ στο Δημαρχείο Παύλου Μελά, απέναντι από το Μητροπολιτικό Πάρκο Παύλου Μελά που ΄΄αγκαλιάζει΄΄ το μνημείο του Νίκου Καπετανίδη, του εθνομάρτυρα που έδωσε με τη ζωή του το μέτρο του μεγαλείου του Ποντιακού Ελληνισμού.

Σήμερα, τιμούμε εκείνον και μαζί του όλους τους μάρτυρες που καταδικάστηκαν και εκτελέστηκαν στα Δικαστήρια της Αμάσειας, τον Σεπτέμβριο του 1921. Περισσότερο από έναν αιώνα μάς χωρίζει από τα γεγονότα εκείνα, κι όμως, ο πόνος, ο ξεριζωμός, η καταστροφή δεν ξεθώριασαν. Η θυσία εκείνων παραμένει φάρος, όχι μόνο για εμάς τους απογόνους τους, αλλά για κάθε κοινωνία που πιστεύει στη δικαιοσύνη, στην ελευθερία, στη δημοκρατία.

Ο Νίκος Καπετανίδης, μέσα από την εφημερίδα του «Εποχή», δεν μας κληροδότησε μόνο την ιστορική μαρτυρία μιας ταραγμένης περιόδου, αλλά και πολύτιμα τεκμήρια του πολιτισμού και του πνεύματος των Ποντίων. Μας έδειξε έναν κόσμο δημιουργίας, μόρφωσης, προόδου, έναν κόσμο που άνθισε στα παράλια του Εύξεινου Πόντου και σφραγίστηκε από το αποτύπωμα 700.000 Ελλήνων, οι οποίοι στις αρχές του 20ού αιώνα συνιστούσαν μια ακμαία και ζωντανή κοινωνία.

Εδώ, στη Μακεδονία, ξέρουμε καλά τι σημαίνει να κουβαλάς μνήμη προσφυγιάς. Η Θεσσαλονίκη και όλη η βόρεια Ελλάδα έγιναν καταφύγιο για τους ξεριζωμένους.

Έγιναν μήτρα μιας νέας αρχής, που στηρίχθηκε στον πόνο, αλλά γρήγορα μετατράπηκε σε δύναμη δημιουργίας.

Γι’ αυτό η πόλη μας δεν ξεχνά. Είναι υποχρέωση και καθήκον να θυμόμαστε.

Τιμούμε σήμερα τους 353.000 Έλληνες του Πόντου που χάθηκαν στη γενοκτονία. Θυμόμαστε τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν όχι μόνο εναντίον τους, αλλά και κατά άλλων χριστιανικών πληθυσμών της Ανατολής. Και οφείλουμε να τα ονομάζουμε όπως είναι: εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Η αναγνώριση αυτής της αλήθειας από τη διεθνή κοινότητα δεν είναι ζήτημα εκδίκησης. Είναι πράξη ιστορικής δικαιοσύνης, είναι ασπίδα απέναντι σε κάθε μελλοντική θηριωδία.

Χωρίς λευκές σελίδες, χωρίς αποσιωπήσεις, η ιστορία πρέπει να γραφτεί όπως πραγματικά υπήρξε.

Γι’ αυτό, και ως Δήμος Παύλου Μελά, προχωράμε στη δημιουργία του Μουσείου Προσφυγικού Ελληνισμού στο Μητροπολιτικό Πάρκο. Γιατί η μνήμη πρέπει να διδάσκεται. Να μένει ζωντανή. Εκεί θα στεγαστεί όχι μόνο η μνήμη, αλλά και η ζωντανή παρακαταθήκη του προσφυγικού κόσμου, που άλλαξε για πάντα την ταυτότητα της σύγχρονης Ελλάδας με την εργασία του, την πίστη του, την κουλτούρα του.

Η τελετή μας σήμερα δεν είναι μια τυπική πράξη. Είναι συνέχεια της ζωής, είναι κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Γιατί η ποντιακή λύρα, τα τραγούδια και οι χοροί, οι αφηγήσεις και οι θύμησες των παππούδων μας, παραμένουν ακόμη παρόντα. Είναι βίωμα, είναι ταυτότητα, είναι ψυχή. Και όσο βλέπουμε τα παιδιά μας να φορούν τις παραδοσιακές στολές, να παίζουν λύρα και να χορεύουν, ξέρουμε πως αυτή η μνήμη δεν θα σβήσει ποτέ.

Θα μείνει ζωντανή, θα παραδοθεί από γενιά σε γενιά, θα συνεχίσει να μάς διδάσκει. Τιμούμε, λοιπόν, τους μάρτυρες της Αμάσειας. Θυμόμαστε. Αλλά και αγωνιζόμαστε. Για τη διεθνή αναγνώριση της γενοκτονίας, για την αλήθεια, για τη δικαιοσύνη. Γιατί 106 χρόνια μετά, ο πόνος δεν έγινε ιστορικό κατάλοιπο. Έγινε μέρος της ταυτότητάς μας. Και είναι ευθύνη μας να τον μετατρέπουμε σε δύναμη ζωής, σε δημιουργία, σε ελπίδα.

Αδαμαντία Αγκούτογλου

Χαιρετισμό απηύθυνε επίσης η Αδαμαντία Αγκούτογλου, Δημοτική Σύμβουλος Δήμου Παύλου Μελά, Εντεταλμένη σε θέματα πολιτισμού, η οποία ανέφερε.

Σήμερα τελούμε με ευλάβεια και βαθιά συγκίνηση το μνημόσυνο των Ελλήνων Μαρτύρων που θυσιάστηκαν στα Δικαστήρια της Αμασείας, τον Σεπτέμβριο του 1921.

Τιμούμε όλους εκείνους που, με πίστη, αξιοπρέπεια και ανδρεία, στάθηκαν όρθιοι απέναντι στην αδικία και τη βαρβαρότητα, υπερασπιζόμενοι την τιμή, την ελευθερία και την ταυτότητα του Ελληνισμού του Πόντου.

Τα Δικαστήρια Ανεξαρτησίας της Αμάσειας ήταν ειδικά δικαστήρια που οργανώθηκαν από το τουρκικό εθνικιστικό κίνημα του Μουσταφά Κεμάλ μετέπειτα Ατατούρκ, το 1921. Αυτά στόχευαν στην μαζική εξόντωση των Ελλήνων εκπροσώπων του Πόντου, κάτω από ένα νομιμοφανές πλαίσιο. Πραγματοποιήθηκαν στην Αμάσεια, κατά το τελευταίο στάδιο της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Ανατολής. Η επιλογή της πόλης δεν ήταν τυχαία, καθώς βρισκόταν μακριά από τα προξενεία δυτικών χωρών, με σκοπό να αποφευχθεί η παρουσία αντιπροσώπων τους. Οι δίκες θεωρήθηκαν από την τουρκική ηγεσία ως καθαρά "εσωτερική υπόθεση".

Ο συνολικός αριθμός των θυμάτων στην Αμάσεια είναι άγνωστος, ενώ εκτμάται ότι συνολικά περίπου 400 με 450 Πόντιοι εκτελέστηκαν στην κεντρική πλατεία της πόλης. Στις 25 Σεπτεμβρίου, τοπική τουρκική εφημερίδα δημοσίευσε το ονόματα 155 εξεχουσών προσωπικοτήτων των Ελλήνων του Πόντου που απαγχονίστηκαν.

Τα «δικαστήρια ανεξαρτησίας», εκδίδουν «αποφάσεις» και εκτελούνται πρόκριτοι, βουλευτές, δημοσιογράφοι, καθηγητές, δάσκαλοι, κληρικοί, από τους οποίους ζητούνται δηλώσεις ότι συμμετείχαν στην οργάνωση του απελευθερωτικού κινήματος στον Πόντο. Μεταξύ αυτών, ο μητροπολιτικός αντιπρόσωπος Αμάσειας, Ευθύμιος Ζήλων, ο οποίος απεβίωσε στη φυλακή λόγω τύφου. Παρόλα αυτά η καταδικαστική απόφαση εφαρμόστηκε μετά θάνατον και το σώμα του τοποθετήθηκε στην αγχόνη, όπως και των υπολοίπων, σε κοινή θέα στην κεντρική πλατεία της πόλης.

Τα δικαστήρια είχαν ξεκίνησει τον Αύγουστο του 1921. Παρ' όλα αυτά δεν παρουσιάστηκαν ποτέ συγκεκριμένα στοιχεία από το κατηγορητήριο που να συνδέει τους κατηγορούμενους με αντιτουρκική δραστηριότητα.

Μόνο σε περιορισμένες περιπτώσεις εκτοξεύτηκαν αόριστοι ισχυρισμοί για υποστήριξη του ρωσικού στρατού κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.

Τα Δικαστήρια της Αμασείας αποτέλεσαν το τραγικό αποκορύφωμα της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου. Εκεί, εκατοντάδες ηγετικές μορφές του ποντιακού ελληνισμού καταδικάστηκαν σε θάνατο, χωρίς δίκαιη κρίση, για το μόνο “έγκλημα” ότι ήταν Έλληνες και ότι υπερασπίζονταν την αλήθεια και την εθνική τους ταυτότητα.

Ανάμεσά τους ξεχωρίζει η μορφή του Νίκου Καπετανίδη, του δημοσιογράφου και εκδότη της εφημερίδας Εποχή της Τραπεζούντας.

Με τη γραφίδα του ύψωσε τη φωνή της ελευθερίας και της δικαιοσύνης, αποκαλύπτοντας την αλήθεια για τις διώξεις και τα δεινά του λαού του.

Στάθηκε θαρραλέος μέχρι τέλους — και οδηγήθηκε στην αγχόνη με το κεφάλι ψηλά, ψελλίζοντας λόγια πίστης και αγάπης για την πατρίδα.

Διαμαρτυρίες καταγράφτηκαν στην Ελλάδα και στην Αγγλία. Αλλά και σε χώρες που βρίσκονταν σε συμμαχία με το κεμαλικό κίνημα, όπως στη Γαλλία και στην Ιταλία, οι οποίες και καταδίκασαν τις αποτρόπαιες πράξεις.[16] Το θέμα της εξολόθρευσης του Ποντιακού Ελληνισμού απασχόλησε και το Κογκρέσο των Η.Π.Α., στις 22 Δεκεμβρίου 1921, από τον γερουσιαστή Γουίλλιαμ Κινγκ.

Ιδιαίτερη σημασία στις αντιδράσεις που προκάλεσε η μαζική δολοφονία της ηγεσίας των Ελλήνων, αποτελεί το ψήφισμα διαμαρτυρίας των Eλλήνων διανοουμένων προς τους Ευρωπαίους συναδέλφους τους και τις κυβερνήσεις τους το οποίο υπέγραφαν, μεταξύ των άλλων, οι Bλαχογιάννης, Γρυπάρης, Δροσίνης, Zάχος, Kαζαντζάκης, Nιρβάνας, Ξενόπουλος, Παλαμάς Παπαντωνίου και Σικελιανός.

Η θυσία των μαρτύρων της Αμασείας δεν είναι απλώς ένα ιστορικό γεγονός.

Είναι φως που μας καθοδηγεί, μνήμη που μας ενώνει, παράδειγμα ευθύνης και αξιοπρέπειας.

Είναι χρέος όλων μας να διατηρούμε ζωντανή τη μνήμη τους, να διδάσκουμε στα παιδιά μας την αλήθεια και να υπερασπιζόμαστε τις αξίες για τις οποίες εκείνοι θυσιάστηκαν.

Όλες αυτές οι τελετές μνήμης, αναφορές, ρεπορτάζ, εικόνες, ντοκουμέντα, συζητήσεις φέρνουν εικόνες, ρεπορτάζ, μνήμες, συζητήσεις για γεγονότα σύγχρονα! Πως αντιμετωπίζονται; Πως πρέπει να αντιμετωπίζονται; Πως θέλουμε να αντιμετωπίζονται;

Δικαστήρια της Αμασείας - Ένα εγκλημα που παραμένει ατιμώρητο μέχρι σήμερα, παρακολουθώντας την επανάληψή του…

Ας είναι αιώνια η μνήμη τους.

Ας είναι αιώνια η τιμή του Νίκου Καπετανίδη και όλων των ηρώων του Πόντου.

Γιατί όσο θυμόμαστε — ζουν.

Χαιρετισμοί

Στη συνέχεια ακολούθησαν οι χαιρετισμοί των επισήμων.

Ο Κώστας Γκιουλέκας

Στο χαιρετισμό του ο υφυπουργός Εσωτερικών (αρμόδιος για θέματα Μακεδονίας – Θράκης) Κώστας Γκιουλέκας, αναφέρθηκε στη θυσία των Ελλήνων του Πόντου στα δύσκολα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της ανόδου των Νεότουρκων και των Κεμαλικών και τόνισε ότι ο ελληνισμός εκτός συνόρων πλήρωσε βαρύ τίμημα και γενοκτονήθηκαν για την πίστη τους στην Ελλάδα και στην Ορθοδοξία, στον Πόντο και στη Μικρά Ασία.

Κι όταν ήρθαν πρόσφυγες στην Ελλάδα, μέσα σε δύσκολες συνθήκες δούλεψαν και στάθηκαν πιστοί και σε αυτές τις δύο βάσεις, την Ελλαδα και την Ορθοδοξία.

Ο Σταύρος Καλαφάτης

Ο Σταύρος Καλαφάτης Υφυπουργός αρμόδιος για την Έρευνα και την Καινοτομία, τόνισε πως ο ελληνισμός του Πόντου, πλήρωσε βαρύ τίμημα για να κρατήσει την ελληνικότητά του και άφησε τα ιερά χώματα όπου έζησε και δημιούργησε για χιλιάδες χρόνια, αφήνοντας πίσω του έναν πολιτισμό που ήταν υπόδειγμα για τους λαούς της περιοχής.

Κι όταν όμως οι πρόσφυγες ήρθαν στην Ελλάδα, δεν ξέχασαν την θυσία των ομοεθνών τους και οι απόγονοί τους συνεχίζουν να τιμούν και να θυμούνται όσα έκαναν οι Νεότουρκοι και οι Κεμαλικοί σε βάρος των προγόνων τους.

Ο Πέτρος Παππάς

Ο βουλευτής Κιλκίς Πέτρος Παππάς, γραμματέας της Βουλής, ως εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής, στην ομιλία του ανέφερε.

Σήμερα, στον Δήμο Παύλου Μελά, τιμήσαμε τη μαύρη επέτειο των ψευδοδικαστηρίων της Αμάσειας, όπου περισσότεροι από 400 Έλληνες του Πόντου οδηγήθηκαν άδικα στον θάνατο.

Η μνήμη τους μάς καλεί να συνεχίσουμε τον αγώνα για την ιστορική δικαίωση της γενοκτονίας του ποντιακού ελληνισμού.

Ως άνθρωπος που έχει ζήσει και συνδεθεί βαθιά με τις Δυτικές Συνοικίες της Θεσσαλονίκης, αισθάνομαι ιδιαίτερη συγκίνηση που βρέθηκα ξανά εδώ, δίπλα σε ανθρώπους με ρίζες, μνήμη και αξίες.

Με το ΠΑΣΟΚ στην πρώτη γραμμή, συνεχίζουμε για δικαιοσύνη, ιστορική αλήθεια και κοινωνική συνοχή.

Η Κατερίνα Νοτοπούλου

Στην ομιλία της η Κατερίνα Νοτοπούλου βουλεύτρια Α’ Θεσσαλονίκης του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία, ανέφερε ότι, από τη λαϊκή Δυτική Ποντιακή Θεσσαλονίκη. Σήμερα τιμούμε τη μνήμη του Νικόλαου Καπετανίδη, του Πόντιου δημοσιογράφου που στάθηκε όρθιος απέναντι στη βαρβαρότητα, υπερασπιζόμενος με την πένα και το φρόνημά του την αλήθεια και τον ελληνισμό του Πόντου.

Μαζί με άλλους επιφανείς Πόντιους της εποχής, αποτέλεσε την πνευματική ηγεσία του Πόντου, η οποία αγωνίστηκε για την προστασία του ελληνικού στοιχείου.

Καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε δια απαγχονισμού, μαζί με άλλους εξήντα οκτώ Πόντιους, στις 21 Σεπτεμβρίου 1921, στα ψευδοδικαστήρια της Αμάσειας που στήθηκαν από τους Κεμαλικούς.

Ο Καπετανίδης δεν λύγισε μπροστά στις απειλές, δεν σιώπησε μπροστά στο ψέμα.

Κατέγραψε και αποκάλυψε τη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, με το τίμημα της ίδιας του της ζωής.

Μας θυμίζει ότι ο λόγος μπορεί να είναι πράξη αντίστασης, και ότι η δημοσιογραφία, όταν υπηρετεί την αλήθεια, γίνεται πράξη ανθρωπιάς και ελευθερίας.

Έχουμε δικαίωμα στην αναγνώριση του τι συνέβη. Έχουμε όμως και υποχρέωση να αγωνιστούμε. Δεν αρκούν τα μνημόσυνα. Έχουμε ιστορική ευθύνη να αναλάβουμε όλες εκείνες τις πρωτοβουλίες για να γίνει επιτέλους το Μουσείο Ποντιακού και Ελληνικού Πολιτισμού στο Στρατόπεδο Παύλου Μελά.

Αλλά και αγώνας, πολιτικός και διπλωματικός. Όπως πρότεινε ο Γιώργος Γεωργιάδης, δημοσιογράφος ΕΡΤ, Πρόεδρος σωματείου Δράσης Νίκος Καπετανίδης.

Να ξεθαφτούν τα αρχεία, να μπει μια πλάκα μνήμης με τα ονόματα των εκτελεσθέντων, γιατί δεν υπάρχει ειρήνη χωρίς Δικαιοσύνη.

Στηρίζουμε κάθε προσπάθεια που αναδεικνύει την ιστορική μνήμη.

Η θυσία του Νίκου Καπετανίδη αποτελεί σύμβολο ελευθεροφροσύνης και δημοκρατικής αξιοπρέπειας. Αιωνία του η μνήμη.

Η Κυριακή Μάλαμα

Η Κυριακή Μάλαμα, βουλέτρια Χαλκιδικής του Κινήματος Δημοκρατίας, στον χαιρετισμό της ανέφερε.

Έχουν ειπωθεί όλα σε αυτή τη μέρα τιμώντας τον Νίκο Καπετανίδη και όχι μόνο, τους χιλιάδες αγωνιστές του Πόντου.

Θα ήθελα να πω δύο προσωπικές εμπειρίες. Πρωτίστως όμως θα ήθελα να αναφερθώ στην υποχρέωση όλων μας να μεταλαμπαμπαδεύσουμε αυτή την ιστορία.

Αυτά που αισθανόμαστε εμείς και αυτά που έχουν συμβεί πραγματικά στις υπέροχες αυτές υπάρξεις στη νέα γενιά αυτή πρέπει να είναι μια πρώτη υποχρέωση και πολύ σημαντική.

Το δεύτερο είναι ότι εγώ σαν Κυριακή Μάλαμα και σκηνοθέτης της ΕΡΤ3 τολμώ να καταθέσω σήμερα μία προσωπική εμπειρία.

Δεν είμαι Πόντια, η νονά μου ήταν. Έτσι λοιπόν την ιστορία την γνωρίζει κανείς, συνήθως μέσα από τα βιβλία, από τις αφηγήσεις ή και από την οικογένεια. Αν είναι τυχερός.

Έτσι γνώριζα κι εγώ την ιστορία του Πόντου με τον καιρό, όμως μια και αναφέρθηκε ο αγαπητός συνάδελφος, ο Γιώργος Γεωργιάδης στη σύνδεσή μας με την ΕΡΤ3. Σαν σκηνοθέτης λοιπόν, της ΕΡΤ3 αποφάσισα ότι κάποια στιγμή έπρεπε να κάνω μία καταγραφή αυτής της ιστορίας. Γιατί γιατί υπήρχαν στο αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού καταγεγραμμένες μαρτυρίες από παππούδες και γιαγιάδες που είχαν έρθει από τον Πόντο. Ξεκίνησε λοιπόν η περιπέτεια.

Με μια πολύ ψύχραιμη αντιμετώπιση, γράφοντας σενάρια.

Το συνεργείο να είναι έτοιμο και τα λοιπά γιατί σας τα λέω όλα αυτά; Γιατί θέλω να δώσω αυτή την αίσθηση του απόμακρου που κοιτάς την ιστορία από μακριά και όχι μέσα.

Λοιπόν και φτάσαμε στον Πόντο.

Και ξεκίνησαν τα γυρίσματα, πολλές οι περιπέτειες, πολλές οι απαγορεύσεις.

Εμείς συνεχίσαμε, όμως συνεχίσαμε απτόητοι.

Κάποια στιγμή έπρεπε να φύγει το δικό μας συνεργείο.

Αναγκαστήκαμε, πήραμε κάποιους Τούρκους από την Κωνσταντινούπολη και συνεχίσαμε.

Όλοι αυτό λοιπόν μας οδήγησε σε χωριά και πόλεις σε όλες τις πόλεις Τραπεζούντα Κερασούντα Αμάσεια παντού.

Σε μέρη και συνοικίες όπου υπήρχαν ακόμη απομεινάρια από κατοικίες των Ποντίων.

Σε ένα από αυτά έτσι όπως κοιτούσα τα γκρεμισμένα τείχη είδα ξαφνικά ένα παράθυρο μίσογκρεμισμένο κι αυτό από το οποίο κρεμόταν μια κουρτίνα, ένα κομμάτι κουρτίνας, βελούδινο κι εκείνη τη στιγμή σκέφτηκα.

Ποια οικοδέσποινα άραγε έκανε την επιλογή αυτού του υπέροχο υφάσματος, το οποίο κρατάει μετά από τόσα χρόνια και κρέμεται εδώ και το παίρνει ο άνεμος.

Αυτό για μένα ήταν η εσωτερική συνείδηση και πόνος για το τι πραγματικά συνέβη εκεί.

Όχι πρακτικά, όχι ιστορικά, όχι με λόγια με ένα συναίσθημα το οποίο πραγματικά με συγκλόνισε.

Με οδήγησε στο να επιμείνω σε αυτή την ιστορία σαν επαγγελματίας, με οδήγησε στο με την επιστροφή μου μετά από πολλές περιπέτειες και το διωγμό μου από την Τουρκία με οδήγησε στο να επανέλθω να κάνω κι άλλα κι άλλα κι άλλα ντοκιμαντέρ.

Γιατί γιατί άγγιξε βαθύτατα την ψυχή μου; Όχι ένα βιβλίο, ένα κομμάτι κουρτίνας μιας γυναίκας που ξεριζώθηκε αυτή τα παιδιά της οι γειτονές της. Όλοι.

Αυτά δεν ξεχνιούνται, είναι χρέος μας, είναι απόλυτο χρέος μας λοιπόν να σταθούμε δίπλα σε όλους δίπλα σε όλη αυτή την προσπάθεια σε διεθνή επίπεδο να αναγνωρίσουμε τη γενοκτονία των Ποντίων και αυτό θα είναι και η αρχή για να πάμε παρακάτω.

Σας ευχαριστώ πολύ για την πρόσκληση.

Τιμούμε την μνήμη του Πόντιου Δημοσιογράφου μάρτυρα Νίκου Καπετανίδη.

Στηρίζουμε το έργο του Σωματείου Δράσης Νίκος Καπετανίδης.

Θερμά συγχαρητήρια στους μουσικούς, φοιτητές του Τμήματος Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης για την καθηλωτική εκτέλεση των τραγουδιών της ποντιακής μουσικής.

Θερμά συγχαρητήρια στον Δήμο Παύλου Μελά που αγωνίζεται για την διατήρηση της ιστορικής μνήμης τόπου τόπου.

Δεσμευόμαστε να θέσουμε κοινοβουλευτικά το ζήτημα της απόδοσης στην δημοσιότητα των πρακτικών των παράνομων ψευδοδικαστηρίων της Αμάσειας, ως σημαντικό ζήτημα του ελληνοτουρκικού διαλόγου.

Χρέος μας η μεταλαμπάδευση της ιστορίας των εκτελέσεων της Αμάσειας, της βιαιότητας και της ωμότητας τους.

Η αναγνώριση της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου και της Μικράς Ασίας είναι καθήκον όλων.

Ο Απόστολος Δεληγιάννης

Στον χαιρετισμό του ο Απόστολος Δεληγιάννης, εκπρόσωπο του προέδρου του Δημοκρατικού Πατριωτικού Κινήματος «ΝΙΚΗ» Δημήτρη Νατσιού, ανέφερε ότι ο ελληνισμός του Πόντου έζησε από πρώτο χέρι της γενοκτονία των Νεοτούρκων και των Κεμαλικών, στην πιο άγριο μορφή του και ως ακρίτες του ελληνισμού πλήρωσαν βαρύ τίμημα.

Είναι χρέος της ελληνικής πολιτείας, να σταθεί δίπλα στα δίκαια αιτήματα του ποντιαού ελληνισμού.

Καλλιτεχνικό Πρόγραμμα

Ακολούθησε Καλλιτεχνικό πρόγραμμα από φοιτητές του Τμήματος Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, οι οποίο απέδωσαν, τα τραγούδια. Σουμελά λεν' την Παναϊάν, Σουμέλα λέν’ κι εσέναν. Αητέντς επεριπέτανεν ψηλά σα επουράνια. Πάρθεν η Ρωμανία.

Συμμετείχαν, η Γεωργία Νεοκλέους στο τραγούδι, ο Μιχάλης Χρυσόπουλος στη λύρα Πόντου ο Κωνσταντίνος Παπαλιώζης στο Πολίτικο Λαούτο και Θοδωρής Βολιώτης στο Κανονάκι.

Φιλική συμμετοχή, ο Πέτρος Ζώης στο νταούλι.

Μετά το πέρας της τελετής τηρήθηκε ενός λεπτού σιγή και οι παρευρισκόμενοι έψαλαν τον Εθνικό Ύμνο.

Ακολούθησε δεξίωση.

Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν επίσης ο Γιώργος Λυσαρίδης, πρών γενικός γραμματέας Αθλητισμού και Μακεδονίας – Θράκης, πρώην πρόεδρος της Ένωσης Ποδοσφαιρικών Σωματείων Μακεδονίας (1984-1993) τέως πρόεδρος της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης, η σύμβουλος και ειδική γραμματέας της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ποντιακών Σωματείων (ΠΟΠΣ), ο Γενικός Γραμματέας του Δήμου Παύλου Μελά, ΙΔΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ, η Αντιδήμαρχος Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Υγείας Καρασαββίδου Συλβάνα, ο Αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων, Υποδομών και Βιώσιμης Κινητικότητας Μαγειρόπουλος Χαράλαμπος, ο Αντιδήμαρχος Δομών Παιδικής Φροντίδας και Οικογένειας Ασβεστά Χριστίνα, ο Αντιδήμαρχος Αστικής Ανθεκτικότητας, Πολιτικής Προστασίας και Ασφάλειας Φέτκος Σταύρος, η Αντιδήμαρχος Παιδείας και Δια Βίου Μάθησης: Λαδοπούλου Έλενα.

Ο Δημοτικός Σύμβουλος της Διοίκησης Κοραϊδης Κοσμάς, οι Κοινοτικοί Σύμβουλοι Σταυρούπολης, Πολίχνης, Ευκαρπίας, από τη Δημοτική Κοινότητα Σταυρούπολης Χριστίνα Πασχαλέρη πρόεδρος, Δήμητρα Τσελεμπή, από τη Δημοτική Κοινότητα Ευκαρπίας Αικατερίνη Παπαδάκη και εκπρόσωποι από τον Ποντιακό Πολιτιστικό Σύλλογο «Φίλων Κτενίδης», από τον Σύλλογο Ποντίων Ηλιούπολης «Αλέξανδρος Υψηλάντης».