Το Παραδοσιακό Ποντιακό Παραμύθι «Ο Μπιμπιλίτσον» που εξέδωσαν οι ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ, παρουσιάστηκε την Κυριακή 8 Δεκεμβρίου 2024 και ώρα 17.30 από την Ένωση Ποντίων Ματσούκας στην αίθουσα εκδηλώσεων της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης, με τη συμμετοχή εκπροσώπων ποντιακών σωματείων και απλών πολιτών.
Στην εκδήλωση έδωσαν το παρόν άτομα όλων των ηλικιών, μεταξύ των οποίων ο Αλέξανδρος Εφραιμίδης, αντιπρόεδρος της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος, ο Παύλος Γαλεγαλίδης, Πρόεδρος του Συνδέσμου Ποντιακών Σωματείων Θεσσαλονίκης, ο Γιώργος Χατζηκυριακίδης, πρόεδρος της Συντονιστικής Επιτροπής Νεολαίας της Π.Ο.Ε., ο Χαράλαμπος Καζαντζίδης, πρόεδρος του Σωματείου Ιεράς Μονής Αγίου Ιωάννη Βαζελώνος, η Ανατολή Δημητριάδου, πρόεδρος της Μέριμνας Ποντίων Κυριών και οι Ιωάννης Μεντεσίδης και Παναγιώτης Μεντεσίδης πρώην πρόεδροι της Ένωσης Ποντίων Ματσούκας.
Αρχικά η Ανθούλα Παλασίδου, γενική γραμματέας της Ένωσης Ποντίων Ματσούκας, καλωσόρισε τους παραβρισκόμενους εκ μέρους του διοικητικού συμβουλίου.
Η Ανατολή Μεντεσίδου
Έπειτα απεύθυνε χαιρετισμό η γενική γραμματέας της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης, Ανατολή Μεντεσίδου η οποία με τη σειρά της αναφέρθηκε στην στενή σχέση που συνδέει τα δύο σωματεία καθώς και στην έκδοση του Παραδοσιακού Ποντιακού Παραμυθιού «Ο Μπιμπιλίτσον».
Ανέφερε η Ανατολή Μεντεσίδου. Σας καλωσορίζω σήμερα εκ μέρους της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης στο φιλόξενο αυτό χώρο. Μεταφέρω εκ μέρους του Διοικητικού Συμβουλίου την ιδιαίτερη χαρά να υποδεχόμαστε την ξεχωριστή αυτή εκδήλωση ενός σωματείου με το οποίο μας συνδέουν στενοί δεσμοί και προσδοκούμε να ενδυναμωθούν στο μέλλον.
Η χαρά για εμένα προσωπικά είναι διπλή, γιατί η σημερινή εκδήλωση είναι αφιερωμένη σ’ ένα αγαπημένο παραμύθι των παιδικών μου χρόνων, ένα παραμύθι που είχα την τύχη να ακούω πολλές φορές από τη γιαγιά Τσόφη, ένα πρόσωπο που για μένα ενσαρκώνει την γλυκύτητα και τη σοφία που αποκτά –ή που πρέπει να αποκτά- κάθε άνθρωπος με το πέρασμα του χρόνου.
Ξαναδιαβάζοντας σήμερα το παραμύθι αυτό μου γεννήθηκε η σκέψη ότι δεν είναι ποντιακό μόνον επειδή η αφήγηση είναι στην ποντιακή διάλεκτο. Είναι βαθιά ποντιακό γιατί ο ήρωας, ο Μπιμπιλίτσος, συγκεντρώνει όλα τα γνωρίσματα του γνήσιου Πόντιου: είναι έξυπνος, αλλά και πονηρός και πεισματάρης, γενναίος αλλά και παράτολμος και παρορμητικός και τέλος είναι φιλέταιρος με διάθεση προσφοράς και αγάπης στους συντρόφους τους, στους συγχωριανούς του.
Εν τέλει έχω την αίσθηση ότι ο Μπιμπιλίτσος είμαστε όλοι εμείς.
Εύχομαι να τον αγαπήσετε όσο τον αγάπησα κι εγώ.
Ο Χρήστος Μεντεσίδης
Στη συνέχεια τον λόγο πήρε ο πρόεδρος της Ένωσης Ποντίων Ματσούκας, Χρήστος Μεντεσίδης ο οποίος ως επιμελητής της έκδοσης ανέφερε το πώς ξεκίνησε η διαδικασία της έκδοσης του παραμυθιού που μετέφερε η γιαγιά Σοφία «Τσόφη» Μεντεσίδου γεννημένη το 1911 στο χωριό Φαργανάντων της Άνω Ματσούκας Τραπεζούντας.
Ο Χρήστος Μεντεσίδης αναφέρθηκε σε όλα τα στάδια της έκδοσης του παραμυθιού ξεκινώντας από το 2017 όταν οι εκπαιδευτικοί Ελένη Κριτσιβέλα και Τριαντάφυλλος Μεντεσίδης κατέγραψαν το παραμύθι, προκειμένου να δραματοποιηθεί από τους μαθητές της γ’ τάξης του Δημοτικού Σχολείου του Αγίου Δημητρίου Κοζάνης στα πλαίσια των πολιτιστικών δραστηριοτήτων του προγράμματος «Πόντος έν’ άστρον φωτεινόν».
Έπειτα αναφέρθηκε στον Μιχάηλ Κυριακίδη ο οποίος με τα σκίτσα του έδωσε μορφή στα κείμενα του παραμυθιού και τον αείμνηστο Χριστόφορο Χριστοφορίδη «Σάρπογλη» ο οποίος ανέλαβε την γλωσσική επιμέλεια της έκδοσης.
Τέλος αναφέρθηκε στον εκδοτικό οίκο «Εκδόσεις Κυριακίδη» τον οποίο και ευχαρίστησε για την άριστη συνεργασία. Όπως είπε το παραμύθι αγκάλιασε η Δέσποινα Κυριακίδου και ο αδελφός της Παύλος Κυριακίδης.
Αφιέρωσε μάλιστα την έκδοση του παραμυθιού στους εκλιπόντες Χριστόφορο Χριστοφορίδη και Δέσποινα Κυριακίδου.
Η Ελένη Μεντεσίδου, Δρ. Αρχαιολογίας
Έπειτα, η Ελένη Μεντεσίδου, Δρ Αρχαιολογίας και επιμελήτρια της έκδοσης πήρε τον λόγο και αναφέρθηκε στην ιστορία της οικογένειας της γιαγιάς Τσόφης και πως η ίδια αποτέλεσε έμπνευση για την έκδοση του παραμυθιού.
Είπε συγκεκριμένα. Αγαπητοί φίλοι, συγγενείς, σας ευχαριστούμε που σήμερα μας τιμάται με την παρουσία σας.
Ταυτόχρονα, το γνωρίζουμε πως οι περισσότεροι είστε εδώ προκειμένου να τιμήσετε την γιαγιά μας, την Σοφία Μεντεσίδου, την αγαπητή σε όλους μας Τσόφη.
Με τη σημερινή παρουσίαση του Μπιμπιλίτσου ολοκληρώνεται ένας σημαντικός κύκλος, ο οποίος διήρκεσε πολλά χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων στους κόλπους της οικογένειάς μας συζητούνταν έντονα η ιδέα της έκδοσής του. Οι υποχρεώσεις και οι ποικίλες ασχολίες όλων μας, που, δυστυχώς, γεμίζουν τον χρόνο μας χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε, ίσως μας ανάγκαζαν να συζητάμε ακόμη και να επαναλαμβάνουμε ην επιθυμία μας να εκδώσουμε το παραμύθι που μας έλεγε η γιαγιά μας.
Ευτυχώς, ωστόσο, το 2017 οι εκπαιδευτικοί Ελένη Κριτσιβέλα και Τριαντάφυλλος Μεντεσίδης κατέγραψαν το παραμύθι, προκειμένου να δραματοποιηθεί από τους μαθητές της γ' τάξης του Δημοτικού Σχολείου του Αγίου Δημητρίου στα πλαίσια εκπαιδευτικού προγράμματος. Θα ήθελα λοιπόν και εγώ να αναφερθώ στην κυρία Λένα και τον μπαμπά, καθώς, τους οφείλουμε ένα μεγάλο ευχαριστώ. Χωρίς αυτούς, ενδεχομένως να βρισκόμασταν ακόμη στο στάδιο της συζήτησης.
Όπως ανέφερε και ο Χρήστος, ζωή ο Μπιμπιλίτσος έλαβε το 2020 εν μέσω καραντίνας, μέσα από τις πολύχρωμες και εξαιρετικές ζωγραφιές του Μιχάλη Κυριακίδη. Τον ευχαριστούμε θερμά για την εμπνευσμένη εικονογράφηση που ανέδειξε το παραμύθι με μοναδικό τρόπο.
Δυστυχώς, δεν βρίσκονται σήμερα μαζί μας, προκειμένου να μοιραστούν την χαρά μας, ο πολύτιμος για εμάς Χριστόφορος Χριστοφορίδης, ο οποίος διάβασε και ξαναδιάβασε πρόθυμα το παραμύθι, προκειμένου να ελέγξει γλωσσολογικά το ποντιακό κείμενο και η Δέσποινα Κυριακίδου, η οποία μόλις της μίλησα για τον Μπιμπιλίτσο, χωρίς δεύτερη σκέψη, δέχθηκε οι Εκδόσεις Κυριακίδη να εκδώσουν το παραμύθι. Ευχαριστούμε, βεβαίως τον Παύλο Κυριακίδη, ο οποίος έφερε σε πέρας το έργο της έκδοσης του Μπιμπιλίτσου.
Η επιθυμία της έκδοσης του Μπιμπιλίτσου, δεν απαντά στην απλή ανάγκη καταγραφής ενός παραδοσιακού ποντιακού παραμυθιού, η οποία έχει βεβαίως και αυτή την αξία της. Αν μας ρωτήσετε, οι περισσότεροι από εμάς, τα μέλη της οικογένειάς μας, της ευρύτερης οικογένειάς μας, που μεγάλωσαν ακούγοντας το παραμύθι της γιαγιάς, φαντάζομαι πως θα σας πουν πως πίσω από αυτή την ανάγκη κρύβεται η αγάπη προς την Τσόφη καθώς και η αναπόληση της αγάπης με την οποία εκείνη μας περιέβαλε. Ο Μπιμπιλίτσος είναι στη συνείδησή μας, άρρηκτα συνδεδεμένος με εκείνη.
Η ανάληψη του έργου της έκδοσης του Μπιμπιλίτσου, απαντά πρωτίστως στην ανάγκη, να πούμε ταυτόχρονα με την ιστορία του μικρού μας ήρωα, την ιστορία της γιαγιάς μας και κατ’ επέκταση να αναφερθούμε σε επεισόδια της νεότερης ιστορίας του Πόντου.
Η Τσόφη γεννήθηκε στου Φαργανάντων της Άνω Ματσούκας, του Πόντου έχοντας ζήσει όλη την φρικαλεότητα της γενοκτονίας και των ταλαιπωριών κατά τη διάρκεια του ταξιδιού από τον Πόντο στην Ελλάδα. Εδώ εγκαταστάθηκε στον Άγιο Δημήτριο Κοζάνης, όπου σε ηλικία 102 ετών, έφυγε από την ζωή, έχοντας ζήσει όλη την σύγχρονη ελληνική ιστορία. Στην Ελλάδα, οι δυσκολίες δεν έλειψαν, καθώς έχασε νωρίς τον πατέρα της, ενώ ένα ατύχημα, που είχε η ίδια σε νεαρή ηλικία, επηρέασε σε μεγάλο βαθμό τη μετέπειτα ζωή της. Παρόλα αυτά, ήταν ένας πλούσιος άνθρωπος, γενναιόδωρος, με χιούμορ, που ζούσε περιτριγυρισμένη από αγάπη, από τα 11 παιδιά που την αποκαλούν μάνα και τα 22 παιδιά, που την αποκαλούν γιαγιά. Η Τσόφη απόκτησε την σοφία, του ανθρώπου που έχει βιώσει σημαντικά και δυστυχώς τραγικά ιστορικά γεγονότα, έχει ζήσει την απόλυτη δυστυχία αλλά και την βαθιά αγάπη.
Εκτός από τον Μπιμπιλίτσο, αφηγούταν και άλλα παραμύθια, αλλά και ιστορίες της ζωής της. Ερχόταν μάλιστα να διαψεύσει επιστήμονες, που χρόνια μετά τη Γενοκτονία μελετούσαν το τραύμα, το οποίο ένα τέτοιο έγκλημα πολέμου επιφέρει στα θύματα. Σύμφωνα με ορισμένους από αυτούς, οι επιζώντες της Γενοκτονίας, στην πλειονότητά τους, αποφεύγουν να αναφέρονται σε όσα έζησαν. Θυμάμαι, πως την πρώτη φορά που άκουσα αυτή την θεωρεία έκανα κατευθείαν τον συνειρμό, πως η γιαγιά μας, όχι μόνο δεν απέφευγε, αλλά ήθελε να μιλά τόσο για τα ευτυχισμένα παιδικά της χρόνια σου Φαργανάντων, όσο και για τις τραγικές στιγμές που έζησε έπειτα, όπως για παράδειγμα την διαμονή της στο στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Κωνσταντινούπολη, τη Σελιμιέ, όπου είδε να πεθαίνουν, ο ένας μετά τον άλλο, η πλειονότητα των συγχωριανών της, ο μικρός της αδερφός και άλλα μέλη της ευρύτερης οικογένειάς της. Μας έλεγε μάλιστα, να μην ξεχάσουμε τα όσα μας διηγούταν και να φροντίσουμε και εμείς ώστε να μάθει όλος ο κόσμος, τί συνέβη στον Πόντο.
Αυτός λοιπόν, υπήρξε για εμάς, ο πρωταρχικός λόγος για τον οποίο έπρεπε να εκδώσουμε τον Μπιμπιλίτσο. Η εισαγωγή που προηγείται του παραμυθιού, ο χάρτης στο τέλος και η ισχυρή αναφορά στην Τσόφη, επιτελούν αυτό τον σκοπό. Να αναδείξουμε δηλαδή, την προσωπική ιστορία, του φορέα αυτού του παραμυθιού, του 12χρονού κοριτσιού, που ξεριζώθηκε με βίαιο τρόπο από την πατρίδα του, αλλά και να θέσουμε το ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο, μέσα στο οποίο επιβίωσε η αφήγηση του Μπιμπιλίτσου. Πρόκειται για ένα παραδοσιακό παραμύθι, το οποίο, ως προϊόν της άυλης πολιτισμικής παράδοσης των Ελλήνων του Πόντου ακολουθεί την πορεία τους, από τον Πόντο, στην Ελλάδα. Η γέννησή του, θα πρέπει να αναζητηθεί στα βάθη του χρόνου, ενώ καλλιεργήθηκε και έλαβε την μορφή με την οποία το γνωρίσαμε κατά τη διάρκεια της μακραίωνης παρουσίας των Ελλήνων στον Πόντο. Η έκδοσή του αποτελεί τομή στην ιστορία του, καθώς στο εξής, δεν θα αποτελεί μόνον προφορικό αφήγημα.
Καθώς οι φορείς πλέον, της ποντιακής παράδοσης σταδιακά εντασσόμενοι στην κοινή νεοελληνική πραγματικότητα απομακρύνονται από αυτή και δυστυχώς, σε αρκετές περιπτώσεις απολείπουν χαρακτηριστικά της πολιτισμικής τους προέλευσης, θεωρούμε πως η έκδοση επιτελεί και έναν ακόμη σκοπό. Αυτόν της διάσωσης της αφήγησης ενός παραδοσιακού παραμυθιού στην ποντιακή διάλεκτο.
Με την έκδοσή του, ο Μπιμπιλίτσος ξεκινά έναν νέο κύκλο ζωής. Ελπίζουμε πως, μέσα από την δική του ιστορία, θα αφηγηθεί σε πολλά παιδιά, αλλά και στους γονείς τους, την ιστορία ενός μικρού κοριτσιού, της Τσόφης, που αναγκάστηκε να αποχωριστεί πρόωρα την παιδικότητά της εξαιτίας της Γενοκτονίας.
Παράλληλα, ευχόμαστε το παραμύθι αυτό να λειτουργήσει ως υπενθύμιση της ευρύτερης ιστορίας του Ποντιακού Ελληνισμού. Ας αποτελέσει, επίσης, έναν φόρο τιμής σε όλα τα προσφυγόπουλα που, δυστυχώς, ακόμη και σήμερα υποφέρουν από τις επιλογές της ανθρωπότητας, η οποία δεν μαθαίνει από τα λάθη της.
Τέλος, ας χρησιμεύσει ως διδαχή, ώστε τα παιδιά μας, όπως και ο Μπιμπιλίτσος να αποστρέφονται την ανοχή στη βαρβαρότητα και να διαμορφώσουν έναν κόσμο πιο δίκαιο, ανθρώπινο και χαρούμενο.
Ακολουθήσε ο λόγος των Τριαντάφυλλου Μεντεσίδη, συνταξιούχου εκπαιδευτικού και της Ελένης Κριτσιβέλα, εκπαιδευτικού και συγγραφέα παιδικών βιβλίων.
Ο Τριαντάφυλλος Μεντεσίδης
Ο Τριαντάφυλλος Μεντεσίδης πρώτος ανέλυσε τον ρόλο του παραμυθιού στην εκπαιδευτική διαδικασία και το πως αυτό αποτελεί βασικό κομμάτι της σύγχρονης εκπαίδευσης.
Είπε μεταξύ άλλων ο Τριαντάφυλλος Μεντεσίδης ότι παραμύθι είναι η διήγηση για θαυμάσια συμβάντα από τον κόσμο του μαγικού και, ενώ δεν υπόκειται στους όρους της πραγματικής ζωής, μικροί και μεγάλοι την ακούν με ευχαρίστηση, αν και δεν την βρίσκουν πιστευτή.
Η Ελένη Κριτσιβέλα
Η Ελένη Κριτσιβέλα περιέγραψε λεπτομερώς πως ξεκίνησε η ιδέα της ένταξης του παραμυθιού «O Μπιμπιλίτσον» στα πλαίσια εκπαιδευτικού προγράμματος και το πώς αυτό δραματοποιήθηκε από τους μαθητές της γ' τάξης του Δημοτικού Σχολείου του Αγίου Δημητρίου όπου η ίδια υπηρετεί. Ανέφερε όλες τις δυσκολίες που συνάντησε αναλαμβάνοντας ένα τέτοιο εγχείρημα αλλά και το τελικό αποτέλεσμα που τελικά αποζημίωσαν όλους όσους ασχολήθηκαν με αυτό.
Είπε συγκεκριμένα. Χαιρετίζω την εκδήλωση κι ευχαριστώ τον Πρόεδρο και το Διοικητικό Συμβούλιο της Ένωσης Ποντίων Ματσούκας για την πρόσκληση.
Είμαι εδώ σήμερα για να σας πω πώς γνωρίσαμε τον Μπιμπιλίτσο, ένα λαϊκό ποντιακό παραμύθι που μόνο σκοπό έχει να ψυχαγωγήσει τον ακροατή.
Το 2017 δουλέψαμε με τους μαθητές μου ένα πολιτιστικό πρόγραμμα με τίτλο: Πόντος εν’ άστρον φωτεινόν. Κατά τη διάρκεια του προγράμματος μελετήσαμε ιστορικά και πολιτισμικά στοιχεία του Πόντου και, ως παραμυθού η ίδια, πρότεινα να δραματοποιήσουμε ένα ποντιακό παραμύθι.
Η ιδέα άρεσε πολύ στα παιδιά και ξεκίνησαν μια έρευνα στο οικογενειακό και ευρύτερο περιβάλλον τους για την αναζήτηση παραμυθιών ποντιακής καταγωγής. Δυστυχώς οι μικροί μου ερευνητές γύρισαν άπραγοι. Κανείς δεν γνώριζε κανένα παραμύθι! Τα συμπεράσματα δικά σας.
Έτσι απευθύνθηκα στον κ. Μεντεσίδη Τριαντάφυλλο που ξέρω ότι από παλιά μέχρι σήμερα συνεχίζει να διατηρεί ζωντανή την ιστορία και την παράδοση του Πόντου.
Καταγράψαμε αρχικά το παραμύθι και στη συνέχεια το χώρισα σε πράξεις, δημιούργησα τους ρόλους, έγραψα τους διαλόγους ώστε να πάρει τη μορφή θεατρικού έργου. Οι διάλογοι γράφτηκαν στην νεοελληνική γλώσσα καθώς δεν γνωρίζω την ποντιακή και με τη βοήθεια του κ. Μεντεσίδη μεταφέραμε τους διαλόγους στην ποντιακή διάλεκτο.
Αυτό ήταν! Τώρα το παραμύθι θα ζωντάνευε στη σκηνή. Οι μαθητές μου το υποδέχτηκαν με πολλή χαρά κι ενθουσιασμό. Υπήρξαν δυσκολίες κυρίως στην εκμάθηση των διαλόγων, καθώς τα παιδιά δεν έχουν πια ακούσματα στην ποντιακή, δούλεψαν ωστόσο με ζήλο και απαράμιλλη προσπάθεια και το αποτέλεσμα μας δικαίωσε. Στο τέλος της παράστασης οι μικροί ηθοποιοί κατέπληξαν το κοινό και καταχειροκροτήθηκαν.
Κλείνοντας θέλω να καταθέσω ενώπιόν σας την πικρία μου που δεν υπάρχουν πια στα σχολικά βιβλία τα λαϊκά παραμύθια, αλλά και την ελπίδα μου ό,τι κάποιοι , που γνωρίζουν την αξία τους, θα φροντίσουν να διατηρηθούν και να διαδίδονται από γενιά σε γενιά.
Να συγχαρώ τέλος όλους όσοι συνέβαλλαν στην έκδοση του παραμυθιού και να ευχηθώ να είναι καλοτάξιδο.
Φτάνοντας στο τέλος της εκδήλωσης προβλήθηκε ένα βίντεο με τον χαιρετισμό του Μιχάηλ Κυριακίδη ό οποίος περιέγραψε την εμπειρία του στο κομμάτι της εικονογράφησης του παραμυθιού.
Στη συνέχεια προβλήθηκε βίντεο με την γιαγιά Τσόφη να περιγράφει εμπειρίες της από την ζωή στο χωριό της στον Πόντο καθώς και ηχογραφήσεις όπου αφηγείται κομμάτια του παραμυθιού.
Η Ελένη Μεντεσίδου, Πολιτικός Μηχανικός
Επίσης η Ελένη Μεντεσίδου, Πολιτικός Μηχανικός, ανέγνωσε ένα τμήμα της εισαγωγής του παραμυθιού το οποίο αναφέρεται στην ιστορία της ζωής της γιαγιάς Τσόφης και ανέφερε.
Η Σοφία Μεντεσίδου, η αγαπημένη μας γιαγιά Τσόφη, ζούσε σε ένα μικρό χωριό του Πόντου, σου Φαργανάντων.
Του Φαργανάντων ήταν χτισμένο σε μαι κατάφυτη πλαγιά ενός βουνού, στην περιοχή της Άνω Ματσούκας του Πόντου.
Η ζωή της μικρής Τσόφης κυλούσε ήρεμα σου Φαργανάντων. Πήγαινε σχολείο, έπαιζε με τους φίλους της, κατέβαινε στο ποταμάκι όπου υπήρχε μια μικρή γεφυρούλα, το Γεφυροπόδ’, έπαιζε λίντζια και κουτσόν, όπως όλα τα παιδιά.
Δίπλα από του Φαργανάντων περνούσε ο κεντρικός δρόμος που ένωνε τις επαρχίες από τα βάθη της Ανατολής με τις ακτές του Ευξείνου Πόντου και έφτανε μέχρι την Τραπεζούντα. Η Τσόφη δεν είχε επισκεφτεί την Τραπεζούντα. Επισκέπτονταν όμως κάθε χρόνο, την ημέρα της γιορτής τους τα δύο μεγάλα μοναστήρια του Πόντου, την Παναγία Σουμελά και τον Άγιο Ιωάννη τον Βαζελώνα, όπως και πολλοί άλλοι προσκυνητές από διάφορες περιοχές του Πόντου.
Εκτός από τα μοναστήρια η Τσόφη πήγαινε κάθε χρόνο και στα Παρχάρια του χωριού της το Λιμνήν και το Κερασ΄. Εκεί έμενε σε μια μικρή καλύβα με την γιαγιά της και τις αδελφές της σχεδόν ολόκληρο το καλοκαίρι. Η οικογένεια πήγαινε σα Παρχάρια, για να τραφούν οι αγελάδες στα καταπράσινα βοσκοτόπια προκειμένου να φέρουν πολύ και θρεπτικό γάλα. Από το γάλα εκείνο η γιαγιά της Τσόφης έκανε πεντανόστιμο βούτορον και ξύγαλαν.
Όλα αυτά και πολλές άλλες ιστορίες από τα παιδικά της χρόνια μας τα διηγήθηκε η Τσόφη όταν ήταν πια γιαγιά και ζούσε στο χωριό Άγιος Δημήτριος Κοζάνης.
Στην Ελλάδα ήρθε όταν ήταν 12 ετών. Δεν εγκατέλειψε του Φαργανάντων με τη θέλησή της αλλά αναγκάστηκε να φύγει από τον Πόντο, όπως άλλωστε και πολλοί συμπατριώτες της μετά τα γεγονότα της Γενοκτονίας και την υποχρεωτική ανταλλαγή.
Η Τσόφη έζησε, έγινε μάνα, έγινε και γιαγιά και ας μη γέννησε η ίδια κανένα παιδάκι. Έφτασε τα 102 χρόνια, χωρίς ωστόσο να ξαναπάει σου Φαργανάντων και σα Παρχάρια, χωρίς να ξαναφάει το βούτορον της γιαγιάς της και χωρίς να ξαναπιεί νερό ασ΄σο σταυροπέαδον.
Μετέφερε στα παιδιά και τα εγγόνια της όλη της την αγάπη για την πατρίδα της τον Πόντο, μέσα από αφηγήσεις και ιστορίες των παιδικών της χρόνων αλλά και μέσα από διηγήσεις παραδοσιακών ποντιακών παραμυθιών.
Ένα από τα ποντιακά παραμύθια που της άρεσε πολύ να μας διηγείται είναι ο Μπιμπιλίτσον.
Η αλήθεια είναι ότι το διηγήθηκε ακούραστα, όσες φορές και αν το ζητήσαμε και ήταν πολλές οι φορές αν σκεφτεί κανείς ότι είχε 11 παιδιά, 29 εγγόνια και 21 δισέγγονα!
Στην μνήμη της γιαγιάς Τσόφης, λοιπόν, και στο πρόσωπό της στη μνήμη των μικρών παιδιών που δεν είχαν την τύχη της και δεν κατάφεραν να επιζήσουν της Γενοκτονίας του Πόντου, εκδόθηκε ο Μπιμπιλίτσον σε μια προσπάθεια να διασωθούν οι μνήμες και οι παραδόσεις μας.
Τα δισέγγονά της
Τέλος το ομορφότερο και πιο συγκινητικό κομμάτι της εκδήλωσης επιφύλαξε η νεαρή Ειρήνη Δημητριάδου, δισέγγονη της γιαγιάς Τσόφης, η οποία ανέγνωσε σε άπταιστα ποντιακά τμήμα του παραμυθιού πλαισιωμένη στο βήμα της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης από τις μικρές ξαδέρφες της.
Με ανακοίνωσή της η Ένωση Ποντίων Ματσούκας ευχαριστεί θερμά τον χορηγό ζωντανής μετάδοσης της εκδήλωσης Livemedia.gr και καλεί τα μέλη και τους φίλους της να είναι συντονισμένοι για τις επερχόμενες εκδηλώσεις και δράσεις της.
