Εκδήλωση με θέμα «Οι Έλληνες του Καζακστάν: από τις σταλινικές διώξεις και εξορίες στη συνύπαρξη με τους λαούς της Ασίας», διοργανώθηκε την Κυριακή 15 Ιουνίου 2025, στο Δήμο Καλλιθέας στην Αττική, με πρωτοβουλία του Κέντρου Στήριξης Ποντιακού Ελληνισμού του Δήμου, η οποία οργανώθηκε από τον Βασίλη Τσενκελίδη, ιστορικό και Εντεταλμένο Δημοτικό Σύμβουλο του Κέντρου.
Αναφέρεται σε σχετικό δελτίο τύπου του Κέντρου Στήριξης Ποντιακού Ελληνισμού του Δήμου Καλλιθέας.
Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε στο Δήμο Καλλιθέας εκδήλωση με τίτλο «Οι Έλληνες του Καζακστάν: από τις σταλινικές διώξεις και εξορίες στη συνύπαρξη με τους λαούς της Ασίας».
Η εκδήλωση οργανώθηκε και συντονίστηκε από τον Βασίλη Τσενκελίδη, ιστορικό και Εντεταλμένο Δημοτικό Σύμβουλο για το Κέντρο Στήριξης Ποντιακού Ελληνισμού (Κε.Σ.Π.Ε.) του Δήμου Καλλιθέας και αφιερώθηκε στη μνήμη των θυμάτων των διώξεων και των εξοριών των Ελλήνων της ΕΣΣΔ στη Σιβηρία και την Κεντρική Ασία τη σταλινική περίοδο της σοβιετικής εξουσίας (1937, 1942, 1944, 1949).
Στο Δ’ Παγκόσμιο Συνέδριο του Ποντιακού Ελληνισμού που συνήλθε στην Αθήνα το 1997 είχε αποφασιστεί ομοφώνως η καθιέρωση της 13ης Ιουνίου ως Ημέρας Μνήμης για τις σταλινικές διώξεις κατά των Ελλήνων της ΕΣΣΔ.
Στις 15 Ιουνίου 2025 στην κατάμεστη αίθουσα του Κε.Σ.Π.Ε συγκεντρώθηκαν οι Πόντιοι της Καλλιθέας και άλλων δήμων της Αττικής γεννημένοι στο Καζακστάν και οι επίσημοι προσκεκλημένοι, που τις δεκαετίες 1990 και 2000 συμμετείχαν ενεργά στη διατήρηση στενής σχέσης ανάμεσα στην Ελλάδα και την ελληνική διασπορά παγκοσμίως. Την εκδήλωση παρακολούθησε ο Δήμαρχος της Καλλιθέας Κώστας Ασκούνης.
Η εκδήλωση ξεκίνησε με την ιστορική αναφορά από τον Βασίλη Τσενκελίδη, ιστορικό, Εντεταλμένο Δημοτικό Σύμβουλο για το Κέντρο Στήριξης Ποντιακού Ελληνισμού (Κε.Σ.Π.Ε.) του Δήμου Καλλιθέας.
«Το Καζακστάν δέχτηκε τη δεκαετία του 1940 δεκάδες χιλιάδες Έλληνες της ΕΣΣΔ, εξορισμένους στην Ασία από τα παράλια του Εύξεινου Πόντου στα πλαίσια των σταλινικών διώξεων. Χάρη στην καλοσύνη του ντόπιου πληθυσμού, των Καζάκων, πολλοί από τους εξορισμένους επιβίωσαν στις δύσκολες συνθήκες εγκατάστασης τους στις ασυνήθιστες για τους Έλληνες περιοχές.
»Οι εξορίες δεν σχετίζονταν μόνο με τους Έλληνες. Στο Καζακστάν τις δεκαετίες 1920, 1930 και 1940 μεταφέρθηκαν μαζικά οι Ουκρανοί, οι Γερμανοί του Βόλγα, οι Κορεάτες της Άπω Ανατολής, οι Τούρκοι Μεσχετίνοι από τη Γεωργία, οι λαοί του Βόρειου Καυκάσου κ.ά.
»Το 1942, στο πλαίσιο της επιχείρησης απομάκρυνσης άμαχου πληθυσμού από το μέτωπο του πολέμου, εξορίστηκε στη Σιβηρία και το βόρειο Καζακστάν μεγάλος αριθμός Ελλήνων από την περιοχή Κουμπάν της νότιας Ρωσίας. Την ίδια χρονιά οι Έλληνες της πόλης Κερτς της Κριμαίας εξορίστηκαν στην Κιργιζία. Το 1944 εξορίστηκαν στο Ουζμπεκιστάν της Κεντρικής Ασίας οι Έλληνες της υπόλοιπης Κριμαίας. Στις 13 Ιούνιου 1949 εξορίστηκε στο Καζακστάν σχεδόν όλος ο ελληνικός πληθυσμός από τις περιοχές Κουμπάν, Αμπχαζία και Αντζαρία. Συνολικά πάνω από 60.000 άτομα. Η σημερινή μέρα της εκδήλωσης δεν είναι τυχαία. Στις 13 Ιουνίου 2025 συμπληρώνονται 76 χρόνια από την πιο μαζική εξορία. Το 1956 στο 20ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ τα εγκλήματα της σταλινικής περιόδου καταδικάστηκαν», είπε ο Βασίλης Τσενκελίδης.
Στη διάρκεια της εκδήλωσης ο Επίτιμος πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ελληνικών Σωματείων του Καζακστάν και της Κιργισίας «Φιλία» Παύλος Θεοδωρίδης βραβεύτηκε με το Τιμητικό Δίπλωμα από τον Δήμαρχο Καλλιθέας Κώστα Ασκούνη.
Ο Παύλος Θεοδωρίδης τιμήθηκε από τη Δημοκρατία Καζακστάν με δυο ανώτερα παράσημα και από το Ελληνικό κράτος με τον Αργυρό Σταυρό του Τάγματος του Φοίνικος, που σφράγισε τις μακροχρόνιες προσπάθειες του να κρατήσει ψηλά τα ιδανικά του ελληνισμού σε μια μακρινή και μεγάλη χώρα της Ασίας, στη Δημοκρατία του Καζακστάν. Η Ομοσπονδία Ελληνικών Σωματείων του Καζακστάν και της Κιργιζίας «Φιλία» (τα τελευταία χρόνια οι Έλληνες της Κιργισίας δεν συμμετέχουν στην ενιαία Ομοσπονδία) ιδρύθηκε το 1993. Ως πρόεδρος της Ομοσπονδίας εκλέχτηκε ο ακαδημαϊκός Γεώργιος Ξανθόπουλος του Ιωάννη (1929-2022). Ο Παύλος Θεοδωρίδης το 1993 έγινε γραμματέας και από το 2006 πρόεδρος της Ομοσπονδίας. Ο σημερινός πρόεδρος της Ομοσπονδίας «Φιλία» είναι ο Ιβάν Γεωργιάδης.
Ο κεντρικός ομιλητής της εκδήλωσης ήταν ο Στέφανος Ταμβάκης, Επίτιμος πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας της Αλεξάνδρειας, Μέλος του Δ.Σ. του Ιδρύματος «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης», τέως πρόεδρος του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού (ΣΑΕ). Ο Στέφανος Ταμβάκης μίλησε για την ίδρυση του ΣΑΕ το 1995 και περιέγραψε τις συνθήκες στις οποίες γνώρισε και συνεχίζει να θαυμάζει τον Πρόεδρο της Ομοσπονδίας Ελληνικών Σωματείων του Καζακστάν και της Κιργισίας «Φιλία».
«Ήταν Δεκέμβριος του 1995, πριν από 30 χρόνια ακριβώς, όταν αντικρίσαμε τον Λευκό Πύργο, σύμβολο της ιστορικής και πολιτιστικής ταυτότητας αυτής της όμορφης πόλης. Ήμασταν καλεσμένοι της Ελληνικής Πολιτείας για να συμμετάσχουμε σε μια ιστορική στιγμή, την ίδρυση του Συμβούλιου Απόδημου Ελληνισμού, που κανείς ακόμα δεν γνώριζε ούτε πως ακριβώς θα ονομαζόταν, ούτε πως θα λειτουργούσε. Η προσδοκία ήταν διάχυτη. Η πεποίθηση πως γράφουμε ιστορία παρέμεινε ακλόνητη. Σε αυτή την πόλη με το ένδοξο παρελθόν η ιδρυτική Παγκόσμια συνέλευση έθεσε τα θεμέλια για την ενότητα και την εκπροσώπηση των απαντοχών Ελλήνων συγκεντρώνοντας 269 συνέδρους από 49 χώρες. Το ΣΑΕ οργανώθηκε σε διάφορες περιφέρειες που αντανακλούν τις βασικές γεωγραφικές ζώνες, όπου ζει και δημιουργεί ο ελληνισμός της διασποράς. Μια από τις περιφέρειες ήταν η Περιφέρεια Ασίας και Αφρικής. Εκεί έμαθα για πρώτη φορά πως στην περιφέρεια μας θα υπήρχαν Έλληνες ομογενείς από το Καζακστάν και την Κιργισία», είπε στη διάρκεια της ομιλίας του ο τέως πρόεδρος του ΣΑΕ.
Τους παραβρισκόμενους στην αίθουσα του Κε.Σ.Π.Ε και προσωπικά τον Παύλο Θεοδωρίδη χαιρέτησε ο πρώην Υφυπουργός Εξωτερικών για τα θέματα του Απόδημου Ελληνισμού και πρώην πρόεδρος της Ελληνικής Βουλής Γρηγόρης Νίωτης.
«Είναι μεγάλη συγκίνηση για μας που περάσαμε μια ζωή αγωνιζόμενοι για να ενώσουμε τον Ελληνισμό. Βλέπω τον Παύλο και συγκινούμαι γιατί στο πρόσωπο του βλέπω τον ελληνισμό του Καζακστάν και της τέως Σοβιετικής Ένωσης. Βλέπω τους αγνούς Έλληνες απανταχού της Γης. Δώσαμε μάχη μαζί με τον Στέφανο Ταμβάκη, πρώην πρόεδρο του ΣΑΕ, και μαζί με αξιόλογα στελέχη από το σύνολο της παγκόσμιας ελληνικής οικογένειας από το 1995 να ενώσουμε τα επτά εκατομμύρια Έλληνες του απανταχού της Γης. Παύλο, στο πρόσωπο σου βλέπω τη σεμνότητα την αξία, την αφοσίωση και οτιδήποτε αφορά την κοινή καταγωγή μας και την ελπίδα πως όσο μακριά και να είμαστε μπορούμε να ενωνόμαστε μέσα από τα δίκτυα συμπράξεων και της κοινής πορείας για την Ελλάδα και τον Ελληνισμό γενικότερα», τόνισε ο Γρηγόρης Νιώτης στο σύντομο χαιρετισμό του.
Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν ο Πρέσβης της Δημοκρατίας Καζακστάν Τιμούρ Σουλτανγκόζιν, Σύμβουλος της Πρεσβείας Σοκάν Ομάροφ και Πρόξενος Αμπιλχάν Καλμαγκαμπέτ.
Ο Πρέσβης του Καζακστάν απένειμε στον Παύλο Θεοδωρίδη αναμνηστικό δώρο και τόνισε πως, «οι σχέσεις της Ελλάδας και του Καζακστάν έχουν μακροχρόνια ιστορία. Οι σχέσεις αυτές δεν είναι μόνο κοινωνικές και οικονομικές, είναι οι άνθρωποι, οι μοίρα τους και κοινές μνήμες. Στα δύσκολα χρόνια του 20ου αιώνα η γη του Καζακστάν αποτέλεσε σπίτι για δεκάδες χιλιάδες των Ελλήνων του Πόντου βίαια εξορισμένων από τα μέρη τους. Ο ντόπιος πληθυσμός του Καζακστάν τους δέχτηκε με ζεστασιά και φροντίδα, βάζοντας θεμέλιο λίθο στην ιδιαίτερη ιστορία της αλληλεγγύης και φιλίας».
Μετά τις ομιλίες από τη νόμιμη εκπρόσωπο της Ομοσπονδίας Ελληνικών Σωματείων του Καζακστάν και της Κιργισίας «Φιλία» Μαρία Κανακίδη διαβάστηκαν δυο ευχητήριες επιστολές.
Την εκδήλωση και τη βράβευση του Παύλου Θεοδωρίδη χαιρέτησαν ο πρόεδρος της Εθνικοπολιτιστικής αυτονομίας των Ελλήνων της Ρωσίας Ιβάν Σαββίδης και ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ελληνικών Σωματείων του Καζακστάν «Φιλία» Ιβάν Γεωργιάδης.
Η Μαρία Κανακίδη ευχαρίστησε και τους δυο προέδρους για τις ευχαριστήριες επιστολές και απευθύνθηκε στον Δήμαρχο Καλλιθέας Κώστα Ασκούνη και τον Εντεταλμένο Δημοτικό Σύμβουλο για το Κε.Σ.Π.Ε. Βασίλη Τσενκελίδη με τα λόγια χαράς και ευγνωμοσύνης για την βράβευση του πατέρα της Παύλου Θεοδωρίδη.
Τη σκυτάλη από τους προηγούμενους ομιλητές πήρε ο Πρέσβης της Ελλάδας στο Καζακστάν (2011-2016) κ. Παντζόπουλος. Η επέμβαση του σε όλα τα λεγόμενα προς τον Παύλο Θεοδωρίδη ήταν γεμάτη συναίσθημα και μνήμες από την περίοδο θητείας του ως Πρέσβη στο Καζακστάν.
«Με τον Παύλο Θεοδωρίδη συνεργαστήκαμε, όταν πήγα ως Πρέσβης στο Καζακστάν. Όταν ο Παύλος Θεοδωρίδης βραβεύτηκε με τον Αργυρό Σταυρό του Τάγματος του Φοίνικος, είπε σεμνά πως η διάκριση αυτή αφορά όλον τον Ελληνισμό και όχι μόνο τον ίδιο προσωπικά. Αυτά τα λόγια μας προκάλεσαν μεγάλη εντύπωση.
Του αξίζουν συγχαρητήρια γι' αυτό που είπε», σημείωσε ο κ. Παντζόπουλος.
Το αφιέρωμα στον Παύλο Θεοδωρίδη δεν θα ήταν ολοκληρωμένο, εάν δεν θα παρουσιαζόταν η ιστορία της οικογένειας του, η οποία πέρασε από την Έξοδο από τη γενέτειρα Γη, τον Πόντο, την σταλινική εξορία στην Ασία, όμως στάθηκε όρθια όπως και όλος ο ελληνισμός της ΕΣΣΔ.
Το κείμενο με τις λεπτομέρειες για τη ζωή του Παύλου Θεοδωρίδη, των γονέων του και των παππούδων παρουσίασε για το κοινό φιλόλογος Ντιάνα Καλαϊτζίδη.
Ολοκληρώθηκαν οι ομιλίες με την παρουσίαση ιστορικών και γεωγραφικών στοιχείων για το Καζακστάν και τους κατοίκους του από την Βιολέττα Φωστηροπούλου, καθηγήτρια μουσικής.
Ο Παύλος Θεοδωρίδης με τη σειρά του ευχαρίστησε τον Δήμαρχο της Καλλιθέας, τους οργανωτές της εκδήλωσης, τους ομιλητές και όλους όσοι παραβρέθηκαν στο Κε.Σ.Π.Ε. για να τιμήσουν τον ελληνισμό του Καζακστάν.
Στο τέλος της εκδήλωσης την προσοχή όλων παραβρισκόμενων στην αίθουσα του Κε.Σ.Π.Ε. καθήλωσε ο γνωστός και διακεκριμένος λυράρης και τραγουδιστής Δημήτρης Καρασαββίδης, γεννημένος στο Καζακστάν, με τη μουσική αναδρομή στην ιστορία των Ελλήνων Ποντίων αυτής της απέραντης και μακρινής χώρας.
Φωτογραφίες: Δώρα Δουρμούσογλου.
