Στο ευρύ κοινό της Θεσσαλονίκης παρουσιάστηκε το βράδυ της Δευτέρας 22 Μαΐου 2016 το πολιτικό αρχείο των Ελλήνων του Πόντου (1914 – 1934), στο εντευκτήριο της κορυφαίας πνευματικής οργάνωσης των προσφύγων και εκατοντάδες κάτοικοι της Θεσσαλονίκης και της Μακεδονίας, παραβρέθηκαν στην εκδήλωση.
Η παρουσίαση αυτή έρχεται ως συνέχεια εκείνης που πραγματοποιήθηκε, τον Μάρτιο ενώπιον του Προέδρου της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλου και ενώπιον των αρχών της πόλης. Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν καθηγητές πανεπιστημίων, πρόεδροι και μέλη των διοικητικών συμβουλίων, όπως επίσης και εκατοντάδες κάτοικοι της Μακεδονίας.
Στην αρχή της εκδήλωσης ο πρόεδρος της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης Γιάννης Αποστολίδης καλωσόρισε τους παρευρισκομένους, ενώ χαιρετισμό απηύθυνε ο πρόεδρος της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδας (ΠΟΕ) Χρήστος Τοπαλίδης, ενώ την παρουσίαση έκανε η δρ. φιλοσοφίας και επιμελήτρια του αρχείου Ουρανία Καλογερίδου.
Ο Γιάννης Αποστολίδης
Προλογίζοντας την εκδήλωση ο πρόεδρος της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης Γιάννης Αποστολίδης, μεταξύ άλλων τόνισε: «Η Εύξεινος Λέσχη Θεσσαλονίκης παρουσίασε το Πολιτικό Αρχείο του Πόντου στις 18 του περασμένου Μαρτίου προς τις κρατικές, δημοτικές, εκκλησιαστικές , πανεπιστημιακές, στρατιωτικές και γενικά τις δημόσιες αρχές, προς τα Διοικητικά Συμβούλια του Σωματείου μας, της Διεθνούς Συνομοσπονδίας Ποντίων Ελλήνων και της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδας, καθώς και προς άλλους που κατέχουν ή κατείχαν στο παρελθόν υψηλά δημόσια αξιώματα, διότι θεωρήσαμε ότι η πρώτη παρουσίαση ενός τόσο σπουδαίου αρχείου έπρεπε να έχει επίσημο χαρακτήρα. Την εκδήλωση εκείνητίμησε, όπως γνωρίζετε, με την παρουσία του ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ Προκόπιος Παυλόπουλος.
Η παρουσίαση εκείνη είχε εν μέρει και τελετουργικό χαρακτήρα, ενώ η σημερινή θα είναι πιο ουσιαστική. Το Αρχείο αυτό κατά το μεγαλύτερο μέρος του βρέθηκε σε μια κρύπτη σε αυτόν το χώρο στις 15 Μαρτίου 2012. Δίκαια θα αναρωτηθείτε, γιατί ένα τόσο σπουδαίο υλικό ήταν ξεχασμένο από το 1935, οπότε παραδόθηκε στο σωματείο μας. Η απάντηση που εξηγεί αλλά, για να πω την σκληρή αλήθεια όπως συνηθίζω, σε καμιά περίπτωση δεν δικαιολογεί αυτήν την παραμέληση, είναι ότι μετά το 1935 ακολούθησαν δικτατορία και πόλεμος εξωτερικός και εμφύλιος, ύστερα οι κοινωνικές ανάγκες ήταν πολύ πιεστικές και έστρεψαν προς αυτές το κύριο ενδιαφέρον του σωματείου μας. Εν πάση περιπτώσει, τώρα το Αρχείο τιμάται όπως του αξίζει και η μελέτη του πρόκειται να φωτίσει την ιστορία μας στην πιο κρίσιμη φάση της, εκείνη της Γενοκτονίας και του ξεριζωμού».
Ο Χρήστος Τοπαλίδης
Στο χαιρετισμό το πρόεδρος της ΠΟΕ Χρήστος Τοπαλίδης, τόνισε πως «η εκδήλωση παρουσίασης του πολιτικού αρχείου του Πόντου, της περιόδου 1916 – 1924 αποτελεί συνέχεια αυτής που πραγματοποιήθηκε παρουσία του εξοχότατου προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Προκόπη Παυλόπουλου. Το αρχείο έχει ανεκτίμητη αξία και μας παρέχει πληροφορίες προκειμένου να κατανοήσουμε το ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο αφενός μεν συντελέστηκε η Γενοκτονία των προγόνων μας στην ιστορική πατρίδα, αλλά και αφετέρου, τις διεργασίες που έλαβαν χώρα προκειμένου οι πρόγονοί μας να επιτύχουν την δημιουργία της Δημοκρατίας του Πόντου, ως επισφράγιση του εθνικοαπελευθερωτικού, όπως οι ίδιοι τον χαρακτήριζαν, αγώνα τους».
Η Ουρανία Καλογερίδου
Η επιμελήτρια του αρχείου διδάκτορας φιλοσοφίας Ουρανία Καλογερίδου, παρουσιάζοντας το αρχείο μεταξύ άλλων ανέφερε: «Στις 15 Μαρτίου 1912, και ενώ βρισκόταν σε εξέλιξη το πρόγραμμα καταλογογράφησης και οργάνωσης της βιβλιοθήκης της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης, εντοπίστηκαν σε κρύπτη της αίθουσας εκδηλώσεων του σωματείου και πίσω από σωρούς άχρηστου υλικού βιβλία και έγγραφα που είχαν τοποθετηθεί εκεί τουλάχιστον από την δεκαετία του ’60, των οποίων την ύπαρξη είχε σκεπάσει η λήθη.
Ξενάγηση στο πολιτικό αρχείο, όπου διακρίνεται η πρόεδρος της Μέριμνας Ποντίων Κυριών Ιφιγένεια Πανίδου και η γραμματέας Ανατολή Δημητριάδου
Τα βιβλία και έγγραφα αυτά ταυτίστηκαν σε ένα μέρος τους με το Αρχείο που είχε κληροδοτήσει ο Λεωνίδας Ιασονίδης στην Εύξεινο Λέσχη και που προερχόταν από το Εθνικό Συμβούλιο του Πόντου, τον θεσμό που ιδρύθηκε με πρωτοβουλία επιφανών Ποντίων στο Βατούμ της Γεωργίας, λειτούργησε με δημοκρατικές διαδικασίες εκλογών, εκπροσώπων από όλες τις περιοχές του Πόντου, συνεδριάσεων και Εθνοσυνελεύσεων, και με σκοπό τη διάσωση του ποντιακού Ελληνισμού στα πλαίσια ενός αυτόνομου, ανεξάρτητου ή ομοσπονδιακού κράτους.
Ο πρόεδρος της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος Χρήστος Τοπαλίδης και ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας Κώστας Φωτιάδης, στην έκθεση του πολιτικού αρχείου
Η περαιτέρω μελέτη των εντοπισθέντων έδειξε ότι το πρώτο αυτό υλικό εμπλουτίστηκε αργότερα και με αρχεία άλλων θεσμών και οργανώσεων που συνέβαλαν, με μεγαλύτερη ή μικρότερη διάθεση συνεργασίας, στην ίδια προσπάθεια.
Η Ουρανία Καλογερίδου, ξεναγεί τους συμμετέχοντες στην εκδήλωση παρουσίασης του πολιτικού αρχείου, στο χώρο της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης, όπου εκτίθεται για ενημέρωση του κοινού
Άλλα χειρόγραφα και άλλα δακτυλογραφημένα, άλλα σε πολυτελές χαρτί αλληλογραφίας κι άλλα στο ταπεινότερο της γραφικής ύλης, κάποια σβησμένα τόσο ώστε να μην διαβάζονται, μερικά με φανερή την φθορά του χρόνου, τα περισσότερα με την υπογραφή ανθρώπων που μάθαμε από την ιστορία να σεβόμαστε, και λιγότερα από το χέρι ανθρώπων που η ιστορία ανέδειξε μάρτυρες, άλλα από χέρι καλλιγράφου κι άλλα σε δυσανάγνωστο γραφικό χαρακτήρα, όλα τεκμηριώνουν την γένεση και την κατάρρευση ενός ονείρου. Το πολύτιμο αυτό υλικό, το παλαιότερο έγγραφο του οποίου ανάγεται στα 1912 και είναι μια ιδιωτική επιστολή, το δε νεώτερο θεωρούμε ότι ολοκληρώνει έναν κύκλο και είναι η έκθεση της πρώτης αρχειοθέτησης του υλικού στα 1935, αποτελεί το Πολιτικό Αρχείο του Πόντου».