Την περιπέτεια του ελληνισμού του Πόντου, που βρέθηκε στον Καύκασο και στη Ρωσία, τις πολιτικές της Ελλάδος απέναντί τους, τον ρόλο του Νίκου Καζαντζάκη και του Ελευθερίου Βενιζέλου, ανέδειξε κατά τη διάρκεια της ομιλίας του με θέμα «Ο Νίκος Καζαντζάκης και οι Έλληνες του Καυκάσου», ο Κωνσταντίνος Φωτιάδης, ομότιμος καθηγητής του πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, τη Τετάρτη 9 Μαΐου 2018, στις 7 το βράδυ, στο πλαίσιο της πολυθεματικής έκθεσης «Πόντος. Δικαίωμα και υποχρέωση στη μνήμη», που λειτουργεί στο περίπτερο 2 (1ος όροφος), στις εγκαταστάσεις της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης.
Ο καθηγητής Κωνσταντίνος Φωτιάδης, στην αρχή της ομιλίας του αναφέρθηκε στον ελληνισμό που μέσα από δύσκολες συνθήκες και κυνηγημένος από τους Τούρκους βρέθηκε στην πλευρά της Ρωσίας και ιδιαίτερα στον Καύκασο και στο Καρς.
Εκεί σε μερικές δεκάδες χρόνια, κατάφερε να δημιουργήσει ένα σημαντικό πολιτιστικό απόθεμα, ρίζωσε και λειτούργησε εκατοντάδες σχολεία για τη μόρφωση του ελληνικού πληθυσμού.
Στη συνέχεια ο Κωνσταντίνος Φωτιάδης, αναφέρθηκε σε μία σημαντική συμβολή του τότε πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου, ο οποίος δημιούργησε άμισθα προξενεία σε πολλές πόλεις, όπου δρούσε ο ελληνισμός, γεγονός που συνέβαλε στην διάσωση του ελληνικού πληθυσμού στις δύσκολες στιγμές, αν και όπως είπε ορισμένοι άμισθοι πρόξενοι, εγκατέλειψαν τις θέσεις τους, πριν από τους πολίτες.
Σημαντική ήταν η αναφορά του Κωνσταντίνου Φωτιάδη, στη συμβολή του Νίκου Καζαντζάκη στην ανάδειξη του προβλήματος που αντιμετώπιζαν οι Έλληνες του Καυκάσου, και τις προσπάθειες που έκανε για την εγκατάστασή τους στην Ελλάδα και ειδικότερα στη Μακεδονία. Αναφέρθηκε στις σημαντικές προσπάθειες που έκανε για να φύγει σε καλές συνθήκες ο πληθυσμός από τον Καύκασο και να έρθει στη Μακεδονία, όπου υπήρξε η ραχοκοκαλιά του ελληνικού πληθυσμού σε δύσκολες συνθήκες.
Όπως είπε ο Κωνσταντίνος Φωτιάδης, ενώ ο Νίκος Καζαντζάκης ανέδειξε τη συνεισφορά και την προσφορά του ελληνισμού του Πόντου και της Ρωσίας, δεν βρήκε υποστήριξη από το ελλαδικό κράτος, ούτε και από τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο, ο οποίος θα μπορούσε να αξιοποιήσει αυτήν την συνεισφορά του Νίκου Καζαντζάκη.
Στο καλλιτεχνικό μέρος του προγράμματος μετά τη λήξη της ομιλίας του καθηγητή Κωνσταντίνου Φωτιάδη, στη μουσική ενότητα «Ο Πόντος συναντά μουσικά την Κρήνη», πήραν μέρος οι καλλιτέχνες, Ηλίας Ανδρεουλάκης, Χρήστος Καλιοντζίδης, Γεώργιος Κορτσινίδης και Ιωάννης Πούλιος.
