ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΗΛΟΝΙΔΗΣ, ΟΜΟΤΙΜΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Α.Π.Θ., τ. ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Δ’ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ Α.Π.Θ. ΤΟΥ Γ.Π.Ν.Θ. «ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ»

Το κρασί στην Παλαιά Διαθήκη θεωρείται ως το αραιότερο οινοπνευματώδες ποτό που παρασκεύασε ο άνθρωπος. Το κρασί, μαζί με το σιτάρι και το λάδι θεωρήθηκαν δώρα του Θεού. Το κρασί δημιουργεί ευφροσύνη, καλή διάθεση και προδιαθέτει θετικά τον άνθρωπο στην καθημερινή του επικοινωνία «οίνος ευφραίνει καρδίαν ανθρώπου». Ωστόσο η κατάχρηση ή παράχρηση αποδοκιμάζεται στην Παλαιά Διαθήκη ως μία πράξη που καλείται «ακόλαστος όψις». Η κατάχρηση οδηγεί στην μέθη και σε άλλες πράξεις. Στο άσμα ασμάτων το κρασί παραμένει κριτήριο ανθρώπινης επιθυμίας και ηδονής. Η Σοφία Σειράχ κάνει σύγκριση του παλαιού και νέου φίλου με το παλαιό και νέο κρασί και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η αξία και η ποιότητα βρίσκεται στο παλαιό κρασί όπως και στον παλιό φίλο, για αυτό τονίζει: «οίνος νέος, φίλος νέος».

Η νόθευση του κρασιού με νερό, ήταν γνωστή μέθοδος των καπήλων και την μνημονεύει ο προφήτης Ησαΐας «οι κάπηλοι σου μισγούσι τον οίνο ύδατος», τα συμπόσια του κρασιού στον Ιουδαϊκό λαό συνοδεύονται με μουσικά όργανα ως «μουσικά εν συμποσίω οίνου» (Σοφία Σειράχ). Όσον αφορά τη χρήση του κρασιού φαίνεται ότι προσφερόταν πρώτα το καλό κρασί και όταν οι συνδαιτημόνες… σε καλή διάθεση, τότε προσφέρονταν το δεύτερο «πας άνθρωπος πρώτον τον καλό οίνο τίθησι και όταν μεθυσθώσι τότε τον έλασσον, συ τετηρήκας τον καλόν οίνο έως άρτι». Αυτό σημαίνει ότι ήταν γνωστή η διαβάθμιση της ποιότητας του κρασιού και γίνονταν αντιληπτή από όσους γνώριζαν τα της οινοποσίας.

Ο Απόστολος Παύλος προτρέπει τους Χριστιανούς της Εφέσου να φέρονται με σύνεση και να μην μεθούν με κρασί που οδηγεί στην ασωτία. Προτρέπει τους Χριστιανούς να αποφεύγουν την υπερβολική χρήση κρασιού που οδηγεί στη μέθη. Η καλλιέργεια της αμπέλου στην Ελλάδα ανάγεται στους αρχαιότατους χρόνους. Όλοι ο αρχαίοι λαοί, φαίνεται να γνώριζαν τη χρήση του κρασιού όπως οι Πελασγοί, οι Λεούριοι, οι Κινέζοι, οι Αιγύπτιοι, οι Ινδοί. Κατά την ελληνική μυθολογία πρώτος ο Διόνυσος μέσω του γιου του, Οινοποίωνα, δίδαξε στους Χίους την καλλιέργεια της αμπέλου και την παρασκευή κόκκινου κρασιού. Κατά τον Διόνυσο, η χρήση κρασιού προκαλούσε ξεχωριστή ζωντάνια, ευφυολογία, σκωπτική και προπαντός ερωτική διάθεση. Ο Όμηρος εξάλλου ονομάζει το κρασί «οίνον μελίφρονα», «θείο ποτό». Οι μεγάλοι ιατροί της αρχαιότητας, ο Ιπποκράτης και ο Γαληνός, συνιστούν τη χρήση κρασιού ως συντελεστικού μέσου υγείας το οποίο μάλιστα χαρακτηρίζουν ως φάρμακο. Στην παραβολή του καλού Σαμαρίτη, πλένονταν οι πληγές του πληρωμένου με κρασία. Η σύγχρονη ιατρική χαρακτηρίζει ευεργετική την μικρή χρήση κρασιού που δρα προστατευτικά στα στεφανιαία αγγεία αφού ανεβάζει την HDL λιποπρωτεΐνη, μειώνοντας την αθηρωσκλήρυνση. Η ευχάριστη αίσθηση της μετρημένης χρήσης του κρασιού δεν είναι τυχαία και πριν από τον Όμηρο οι αρχαίοι γνώριζαν την αγχολυτική και τονωτική δράση του. Με τα χαρακτηριστικά αυτά το κρασί δεν άργησε να γίνει συνδαιτημόνας του ανθρώπου στο τραπέζι, και δεν πραγματοποιούνταν συμπόσια δίχως οίνο.

Αυτή είναι η μία πλευρά του νομίσματος από την λογική χρήση. Η άλλη πλευρά του νομίσματος, η κατάχρηση και η παράχρηση του οδηγούν στον αλκοολισμό. Ο αλκοολισμός με τις γνωστές συνέπειες που οδηγεί σε μη αναστρέψιμες βλάβες της υγείας, που επιγραμματικά αναφέρουν αλκοολική ηπατίτιδα, στεάτωση του ήπατος, χρόνια και οξεία παγκρεατίτιδα, καρκίνος οισοφάγου, στομάχου, εντέρου, σακχαρώδης διαβήτης, διαβητική οφθαλοπάθεια, μυοκαρδιοπάθεια, πολυνευρίτιδα, ατροφία εγκαφάλου και άνοια, δυσμενέστατη η επίδραση του αλκοόλ στον ψυχισμό. Το άτομο γίνεται εριστικό, επιθετικό με βιαιοπραγία οικογενειακή και εξωοικογενειακή, με ροπή σε κλοπές και ανθρωποκτονίες. Το 40% περίπου των τροχαίων οφείλονται στον αλκοολισμό. Ο αλκοολισμός και η ψυχικές διαταραχές έχουν αμφίδρομη σχέση. Για παράδειγμα, ο αλκοολικός μπορεί να πάθει κατάθλιψη και ο καταθλιπτικός μπορεί να γίνει αλκοολικός. Συμπερασματικά, θα πρέπει να κινηθούμε στο πλαίσιο της Ιπποκρατικής ρήσης: «οφελέειν ή μη βλάπτειν».