Το βιβλίο του Κώστα Χάρη «Η Εκατοντάχρονη Οδύσσεια των Ελλήνων Ποντίων του Αντικαυκάσου και Καυκάσου» παρουσιάστηκε το πρωί της Κυριακής 7 Απριλίου 2024, στην αίθουσα εκδηλώσεων της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης, σε μία εκδήλωση την οποία την οποία συνδιοργάνωσαν ο Σύλλογος Καυκασίων Καλαμαριάς «Ο ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ», η Αντιδημαρχία Ανάδειξης Προσφυγικής Ταυτότητας Καλαμαριάς του Δήμου Καλαμαριάς και η Εύξεινος Λέσχη Θεσσαλονίκης.
Στην αρχή της εκδήλωση η Χορωδία του Συλλόγου Καυκασίων Καλαμαριάς «Ο ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ» με τη συνοδεία της ποντιακής λύρας του Γιάννη Μυλωνά, απέδωσε τέσσερα ποντιακά τραγούδια, «Έρημον και τσόλ’ Καράπουρουν», «Είδα τ’ ομμάτια σ’, είδα ‘τα», «εσιονίγα – εσιονίγα» και «Την πατρίδα μ’ έχασα, έκλαψα και πόνεσα».
Στη συνέχεια ο παρουσιαστής της εκδήλωσης Φόρης Πεταλίδης δημοσιογράφος, προσκάλεσε τους συνδιοργανωτές της εκδήλωσης να απευθύνον σύντομο χαιρετισμό.
Ο Γιάννης Αποστολίδης
Ο πρόεδρος της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης Γιάννης Αποστολίδης, στο σύντομο χαιρετισμό του ανέφερε ότι ο συγγραφέας του βιβλίου και μέλος της Ευξείνου Λέσχης Κώστας Χάρης, συγκέντρωσε όλο το υλικό που έχει σχέση με την σωματειακή οργάνωση του Συλλόγου Καυκασίων, και όχι μόνο και αναφέρεται στην πορεία των Καυκασίων στα εκατό χρόνια τους.
Ο Χρήστος Πετανίδης
Ο πρόεδρος του Συλλόγου Καυκασίων Καλαμαριάς «Ο ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ» Χρήστος Πετανίδης, μεταξύ άλλων ανέφερε ότι «η συγγραφή αυτού του πονήματος, όπως το ονομάζει ο συγγραφέας, και η κυκλοφορίας του συμπίπτει με τα 100 και πλέον χρόνια από τον ερχομό των Καυκασίων και τη συμπλήρωση 100 χρόνων από την ίδρυση του συλλόγου μας, 1924 – 2024. Εξ άλλου ο συγγραφέας υπηρέτησε για αρκετό χρόνο ως Γενικός Γραμματέας και ως Πρόεδρος το Σύλλογο. Είμαστε υπερήφανοι που ο Καυκάσιος συγγραφέας Κώστας Χάρης μα παρέδωσε αυτό το βιβλίο για να ταξιδέψει στην κοινωνία. Καλοτάξιδο».
Ο Σωτήρης Γεωργιάδης
Ο Αντιδήμαρχος Ανάδειξης Προσφυγικής Ταυτότητας του Δήμου Καλαμαριάς Σωτήρης Γεωργιάδης στο σύντομο χαιρετισμό του, τόνισε πως το βιβλίο του Κώστα Χάρη, προσφέρει στην ιστορική γνώση, γι’ αυτό και έγινε η χρηματοδότηση της έκδοσής του από το Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού (ΙΑΠΕ) του Δήμου Καλαμαριάς, και η σημερινή Αντιδημαρχία αποτελεί συνέχεια αυτού. Σκοπός της νεοσύστατης Αντιδημαρχίας είναι με «ορμητήριο», εμπνευστή αλλά και διεκπεραιωτή του έργου της, το ΙΑΠΕ η ανάδειξη αυτής της προσφυγικής ταυτότητας και της ιστορικότητας του Δήμου μας με ένα πρόγραμμα έργων και δράσεων προς αυτή την κατεύθυνση. Η Καλαμαριά, με τη σημερινή της μορφή, πριν την έλευση των προσφύγων ήταν σχεδόν ακατοίκητη και η δημιουργία του Δήμου προέκυψε από την αθρόα εισροή προσφύγων από τον Πόντο, τη Μικρά Ασία, την Ανατολική Θράκη και την Ανατολική Ρωμυλία.
Ο Θεόδωρος Στολτίδης
Χαιρετισμό στην εκδήλωση απηύθυνε επίσης ο Λεωνίδας Στολτίδης, Βουλευτής Β’ Θεσσαλονίκης του Κ.Κ.Ε., ο οποίος τόνισε πως είναι σημαντική η προσπάθεια του Κώστα Χάρη να καταγράψει την ιστορική πορεία των Ποντίων του Καυκάσου και τη δράση του Συλλόγου και τα αίτια που οδήγησαν την φυγή των Ελλήνων από την περιοχή, μιας και βρέθηκαν στη πορεία σύγκρουσης των συμφερόντων των μεγάλων δυνάμεων κάτι που γίνεται και σήμερα σε άλλα μέρη του κόσμου, προς όφελος των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων.
Η παρουσίαση
Στη συνέχεια έγινε η παρουσίαση του βιβλίου από τους ομιλητές της εκδήλωσης.
Ο Ανανίας Τσιραμπίδης
Ο Ανανίας Τσιραμπίδης, Ομότιμος Καθηγητής του τμήματος Γεωλογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, στην ομία του μεταξύ άλλων επισήμανε.
Η καταγραφή ιστορικών γεγονότων αποτελεί ασφαλώς έργο σχετικών επιστημόνων, οι οποίοι με ειδική δεοντολογία και προσέγγιση μας παρουσιάζουν όλα τα ενδιαφέροντα στοιχεία, μερικές φορές με λεπτομέρειες πολύ κατατοπιστικές. Παράλληλα όμως έχουν εκδοθεί και πολλά βιβλία από μη ιστορικούς, αρκετά των οποίων έφεραν στο φως εξαιρετικές πληροφορίες οι οποίες διαφορετικά θα χάνονταν. Είναι η αγάπη και το πάθος αυτών των συγγραφέων οι οποίοι τόλμησαν να δημοσιοποιήσουν το έργο τους. Σ’ αυτή την κατηγορία ανήκει και ο αγαπητός Καλαμαριώτης φίλος Κώστας Χάρης, ο οποίος εδώ και πολλά χρόνια συγκέντρωνε το απαραίτητο υλικό. Για ελάχιστους συλλόγους της Καλαμαριάς υπάρχουν εκδόσεις με την ιστορία τους. Οι Καυκάσιοι της Καλαμαριάς πρέπει να νιώθουν περήφανοι που ένας συμπατριώτης τους παραδίδει σήμερα αυτό το βιβλίο.
Εκτός της Εισαγωγής και του Επιλόγου αποτελείται από 26 κεφάλαια. Περιγράφει πολύ κατατοπιστικά τις πολιτικές των γειτονικών χωρών, αλλά και γεγονότα που επηρέασαν σημαντικά εκείνη την περίοδο τον αμιγή ελληνικό πληθυσμό των 79 χωριών του Κυβερνείου Καρς.
Παρουσιάζει τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι Έλληνες Καυκάσιοι κατά τη σταδιακή μετοικεσία τους στην Ελλάδα. Οι πιο τυχεροί από το Καρς έφυγαν με τρένα προς Τιφλίδα και μετά προς Βατούμ. Όμως οι Έλληνες των πλησιέστερων προς το Αρδαχάν χωριών αντιμετώπισαν φοβερές ταλαιπωρίες προσπαθώντας με κάρα να φτάσουν στο Βατούμ από δύσβατους δρόμους. Για πολλούς το ταξίδι από το χωριό τους μέχρι το Βατούμ είχε διάρκεια σχεδόν ενός χρόνου.
Από το λιμάνι του προς διάφορα λιμάνια της Ελλάδος, κατά το διάστημα Απρίλιος 1920 μέχρι Μάρτιος 1921, πραγματοποιήθηκαν 23 δρομολόγια ελληνικών ατμόπλοιων μεταφέροντας συνολικά 51.000 έλληνες, οι 45.000 των οποίων ήταν από τα χωριά του Καυκάσου. Με τον ξεριζωμό έκλεισε οριστικά ο κύκλος της 40χρονης παρουσίας των Ελλήνων στο Κυβερνείο Καρς.
Ο συγγραφέας παρουσιάζει αναλυτικά απόψεις πολλών ιστορικών, αλλά και πολιτικών εκείνης της περιόδου για την αποτυχία ίδρυσης της Δημοκρατίας του Πόντου. Με τη Γενοκτονία και τον Ξεριζωμό των παππούδων και των γονιών μας από τις προγονικές πατρίδες τους και την εξαφάνιση ενός πανάρχαιου Ελληνοποντιακού Πολιτισμού, έκλεισε άδοξα χωρίς να λυθεί το Ποντιακό Ζήτημα, ένα κεφάλαιο τρισχιλιόχρονης και πλέον ιστορίας του ελληνισμού.
Σε αντίθεση με τη συμπεριφορά ορισμένων ελληνικών κυβερνήσεων που δεν ήθελαν τους Έλληνες Καυκάσιους στην Ελλάδα, υπάρχουν πολλά περιστατικά που αποδεικνύουν τη φιλοπατρία αυτών. Εθελοντές Καυκάσιοι πήραν μέρος στον Βαλκανικό πόλεμο του 1912-13, άλλοι στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και άλλοι στην εκστρατεία της Μικράς Ασίας. Οι ελληνικές κοινότητες όλης της Ρωσίας έκαναν μεγάλο έρανο για συγκέντρωση χρημάτων και ρουχισμού για τους Έλληνες στρατιώτες.
Ο Κώστας Γαβρίδης
Ο Κώστας Γαβρίδης, Επίτιμος Πρόεδρος της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης και επίτιμος γενικός γραμματέας της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος (ΠΟΕ) στην ομιλία του μεταξύ άλλων επισήμανε.
Ο Κώστας Χάρης με ό,τι καταπιάνεται στα κοινά το ολοκληρώνει με επιμέλεια, ευσυνειδησία και βαθιά κοινωνική ευαισθησία.
Συμμετέχει ενεργά και δραστήρια σε κάθε κοινωνική συλλογική προσπάθεια με απίστευτη εργατικότητα, με τον ίδιο πάντα ζήλο και ως απλό μέλος και με υπεύθυνη θεσμική ιδιότητα.
Είναι ευχαρίστηση και ικανοποίηση η συνεργασία μαζί του. Τα ευχάριστα αυτά συναισθήματα είχα την τύχη να νιώσω κατά την μακρά περίοδο της συνυπηρέτησης μας στις συλλογικότητες των Ποντιακών Οργανώσεων, συνεργασία που μας συνέδεσε με στέρεη προσωπική και οικογενειακή φιλία.
Είναι πραγματικά εύνοια της τύχης να έχουν στους κόλπους τους κοινωνικοί φορείς μέλη με τη διάθεση γνήσιας εθελοντικής προσφοράς, τη δημιουργική ορμή και τη συνέπεια λόγων και έργων του Κώστα, χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του που δεν θα μπορούσαν ασφαλώς να βρουν διέξοδο και να μετουσιωθούν σε κοινωνικό έργο χωρίς τη σταθερή στήριξη και ενθάρρυνση της οικογένειας του, της καλοσυνάτης και ευγενέστατης κα Σούλας, με την οποία συμπλήρωσαν ήδη εξήντα χρόνια ανέφελου συζυγικού βίου αλλά και των παιδιών και εγγονών του.
Είναι άνθρωπος του διαλόγου με ξεκάθαρο και σταθερό ιδεολογικό κοινωνικό πολιτικό προσανατολισμό. Κερδίζει την εκτίμηση του συνομιλητή του και με τη δύναμη των επιχειρημάτων του αλλά και με τον ήρεμο χωρίς εξάρσεις και περιττές εντάσεις λόγο του.
Ο τίτλος του βιβλίου του «Η εκατοντάχρονη οδύσσεια των Ελλήνων Ποντίων του Αντικαυκάσου και Καυκάσου» προϊδεάζει βάσιμα τον αναγνώστη ότι πρόκειται για έργο κατάθεση ψυχής. Είναι φορτισμένο συναισθηματικά, γιατί πηγάζει από την ψυχική ανάγκη του συγγραφέα να εκπληρώσει ένα χρέος προγονικό, βεβαρυμμένο και από τη σκόπιμη και ενσυνείδητη μακροχρόνια παραμέλησή του από την πολιτεία.
Με το βιβλίο του αυτό ο Κ. Χάρης αποδίδει, όπως γράφει στο εισαγωγικό σημείωμά του, τον οφειλόμενο φόρο τιμής στους προγόνους του και ιδιαίτερα στην πρώτη γενιά των προσφύγων. Τη γενιά του φωτισμένου δασκάλου και δημιουργικού κοινωνικού παράγοντα πατέρα του Θεοχάρη, γενιά που είδε το φως της ζωής ανάμεσα από αλλεπάλληλους τοπικούς πολέμους, βίωσε ένα πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, υπέστη τις άγριες γενοκτονικές διώξεις των Νεότουρκων, των Τσέτηδων και των Κεμαλικών, δοκίμασε τα δεινά του αναγκαστικού ξεριζωμού, της προσφυγιάς και των λοιμοκαθαρτηρίων, την αγωνία της αναζήτησης και δημιουργίας νέας εστίας στον ελλαδικό χώρο. Έζησε τη συμφορά ενός δεύτερου παγκοσμίου πολέμου και Κατοχή, για να βγει τελικά με βαθιά ψυχικά τραύματα από τη δίνη του ακατανόητου εμφύλιου σπαραγμού.
Η γενιά όμως αυτή έγινε το θυσιαστικό βάθρο, πάνω στο οποίο ακουμπήσαμε εμείς της δεύτερης γενιάς για να στηριχθούμε στα πόδια μας και να διεκδικήσουμε από καλύτερη αφετηρία το δικαίωμα στη ζωή για επαγγελματική και κοινωνική καταξίωση.
Αυτό άλλωστε ήταν το κοινό όνειρο αυτής της τραγικής γενιάς, να δουν τα παιδιά τους να προκόβουν, και όσοι από αυτή τη γενιά επέζησαν να δουν το όνειρο τους πραγματοποιούμενο, ίσως να αισθάνθηκαν τη μοναδική χαρά και ικανοποίηση, που τους επιφύλασσε η μαρτυρική πικρή ζωή τους.
Άξιος ο μισθός σου Κωνσταντίνε, γιατί η μνήμη είναι ο μόνος τρόπος για να αντισταθείς στο θάνατο.
Ο Φόρης Πεταλίδης
Ο Φόρης Πεταλίδης, Δημοσιογράφος, διευθυντής της εφημερίδας ΕύΞΕΙΝΟΣ ΠΟΝΤΟΣ στη σύντομη ομιλία του μεταξύ άλλων τόνισε.
Το βιβλίο που έγραψε ο Κώστας Χάρης «Η εκατοντάχρονη Οδύσσεια των Ελλήνων Ποντίων του Αντικαυκάσου και Καυκάσου 1918 – 2019», είναι αποτέλεσμα της πολυετούς δράσης και ενασχόλησης του συγγραφέα με τα κοινά, μέσα από τον Σύλλογο Καυκασίων Καλαμαριάς «Ο ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ», αλλά και της οικογενειακής του παράδοσης.
Αναφέρεται στην περιπέτεια των Καρσλήδων, των Ποντιοκαυκασίων όπως ονομάζονταν τότε, με τον ερχομό τους στην ιστορική τους πατρίδα, τις αγωνίες και τα βάσανά τους, αλλά και το ρίζωμά τους, στην μητέρα Ελλάδα, ασχέτως εάν η χώρα του ονείρου τους, τους φέρθηκε αρκετές φορές ως κακιά μητριά.
Ο συγγραφέας εκτός των γενικών πληροφοριών που μας παρέχει για μια συγκεκριμένη ιστορική χρονική περίοδο, επικεντρώνει το βιβλίο του, στις δράσεις που και ο ίδιος είχε ενεργό συμετοχή, στο Σύλλογο Καυκασίων Καλαμαριάς «Ο ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ» από την ίδρυσή του το 1924, αλλά και στην παρουσία των Ελλήνων του Καρς και του Καυκάσου, εκεί και εδώ. Δεν είναι ουδέτερος κριτής όσων συμβαίνουν, τα ερμηνεύει με την δική του ματιά, του αγώνα ζωής που έκανε όλα αυτά τα χρόνια με την ιδεολογική και πολιτική του συγκρότηση.
Στις σελίδες του βιβλίου ο συγγραφέας Κώστας Θ. Χάρης, πρόεδρος και γραμματέας του Συλλόγου Καυκασίων Καλαμαριάς «Ο ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ», παραθέτει τις δράσεις του συλλόγου, αλλά και μαχητικά άρθρα που δημοσιεύθηκαν στην εφημερίδα ΕύΞΕΙΝΟΣ ΠΟΝΤΟΣ, όπως επίσης και πολλές φωτογραφίες και έγγραφα από την πολυετή παρουσία του στα κοινά, που έχουν σχέση με το σύλλογο, αλλά και με τον ποντιακό ελληνισμό.
Καλοτάξιδο το βιβλίο Κώστα Χάρη. Το χρέος σου απέναντι στην ιστορία και στον ποντιακό ελληνισμό το επιτέλεσες με υπευθυνότητα. Οι αναγνώστες του βιβλίου που θα το προμηθευτούν είμαι σίγουρος πως θα έχουν ένα χρήσιμο βοήθημα.
Ο Κώστας Χάρης
Ο Κώστας Χάρης, Συγγραφέας του βιβλίου, κλείνοντας την εκδήλωση, μεταξύ άλλων ανεφέρε. Δεν θα μακρηγορήσω, καθώς οι ομιλητές με κάλυψαν με τις παρουσιάσεις τους.
Θα αναφέρω μόνο ότι η Α΄ έκδοση του βιβλίου Αφιέρωμα - Λεύκωμα διατίθεται δωρεάν αποκλειστικά υπέρ του Συλλόγου Καυκασίων Καλαμαριάς «Ο ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ» και έχει χρηματοδοτηθεί από το ΙΑΠΕ του Δήμου Καλαμαριάς.
Θεωρώ υποχρέωσή μου να εκφράσω τις ευχαριστίες μου στους συνδιοργανωτές της εκδήλωσης που στηρίζουν το βιβλίο και βοηθούν στη διάδοσή του, στον πρόεδρο της «Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης» Αποστολίδη Γιάννη και το διοικητικό συμβούλιο, που είναι και οι οικοδεσπότες της εκδήλωσης, στον πρόεδρο του «Προμηθέα» Χρήστο Πετανίδη και το διοικητικό συμβούλιο, καθώς και στον αντιδήμαρχο ανάδειξης προσφυγικής ταυτότητας Καλαμαριάς Σωτήρη Γεωργιάδη.
Στους ομιλητές που παρουσίασαν το βιβλίο: Ανανία Τσιραμπίδη, πρόεδρο του ΙΑΠΕ του δήμου Καλαμαριάς, Κώστα Γαβρίδη, πρώην γενικό γραμματέα της ΠΟΕ, και Φόρη Πεταλίδη, δημοσιογράφο και συντονιστή της εκδήλωσης.
Στην χορωδία μας και στον λυράρη Γιάννη Μυλωνά που κάλυψαν μουσικά την εκδήλωση.
Τέλος, ευχαριστώ θερμά όλους εκείνους που βοήθησαν να πραγματοποιηθεί η σημερινή εκδήλωση της παρουσίασης του βιβλίου και όλους εσάς, που μας τιμάτε με την παρουσία σας.
Η θυσία των προγόνων μας στο βωμό των άνομων συμφερόντων, μας άφησε μία δεσμευτική πολιτική παρακαταθήκη, για την οποία θα πρέπει να εργαζόμαστε όλοι με συνέπεια.
Χρέος μας είναι να διαφυλάξουμε τη συλλογική μας μνήμη και ταυτότητα μέσα από τη μελέτη της ιστορίας μας για να μπορέσουν οι επόμενες γενιές μέσα από την κριτική προσέγγιση των γεγονότων να καταφέρουν να ζουν ειρηνικά, αποτρέποντες τις σύγχρονες γενοκτονίες και τους ξεριζωμούς των λαών. Γιατί, όποιος ξεχνάει το παρελθόν του είναι καταδικασμένος να το ξαναζήσει.
