Αφιερωμένο στα χρώματα και στους ήχους των αλησμόνητων πατρίδων του Ευξείνου Πόντου, είναι το νέο μικρό βιβλίο της Ροζαλίας Ελευθεριάδου, «Τα χρώματα της θάλασσας», από τις εκδόσεις Αφοί Κυριακίδη ΕΚΔΟΣΕΙΣ Α.Ε.
Η Ροζαλία Ελευθεριάδου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη με γονείς προσφυγικής καταγωγής, με σπουδές στη μουσική, παδαγωγικά και διακόσμηση, υποψήφια διδάκτωρ μουσικολογίας στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, έκανε πολλά ταξίδια στον Εύξεινο Πόντο, και άρχισε να γράφει για τους ανθρώπους και τα τοπία της γης των προγόνων της.
Μέχρι που στο τελευταίο ταξίδι τον Ιούλιο του 2021 προς τον Εύξεινο Πόντο, για να βρει στοιχεία για τη διδακτορική της διατριβή την δυτική μουσική στον Πόντο, δεν τις επέτρεψαν να μπει στο τουρκικό έδαφος από το αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης και την έδειξαν την πόρτα της εξόδου, όπως και σε πολλούς άλλους που έλκουν την καταγωγή τους από τον αλησμόνητο Πόντο. Ανεπιθύμητη δηλαδή, από την γη των προγόνων της, τον τόπο που αγάπησε και έγραψε γι’ αυτόν. Θεωρήθηκε επικίνδυνη για το καθεστώς. Οι στρατοκράτες και ισλαμιστές της σύγχρονης Τουρκίας, δεν ανέχονται πλέον ούτε την ιστορική καταγραφή για τη δυτική μουσική στον Εύξεινο Πόντο.
Κι αυτή η πτυχή αποτυπώνεται στην γραφή της.
Η ζωή μου καθρέπτισμά σου.
Θα ταξιδεύω στο φως σου.
Τα δάκρυά μου
και το γέλιο μου
για σένα.
Με μια βαλίτσα πάντα να σ’ αναζητώ.
Συντροφιά μου η μνήμη.
Με αφορμή το βιβλίο ρωτήσαμε την Ροζαλία Ελευθεριάδου, να μας πει τι ήταν αυτό που την οδήγησε να αποτυπώσει τις σκέψεις της σε ένα βιβλίο.
Ερώτηση: Τι σε οδήγησε να γράψεις αυτό το μικρό βιβλίο και να εξωτερικεύσεις τα αισθήματά σου;
Απάντηση: Η τέχνη είναι βίωμα. Αν δεν υπάρχει το βίωμα τότε η τέχνη δεν είναι αληθινή. Είναι επιτηδευμένη και αυτό όταν συμβαίνει φαίνεται. Ο αναγνώστης ή ο θεατής (αν μιλάμε για άλλες μορφές τέχνης) το καταλαβαίνει. Βίωσα πολύ έντονες συναισθηματικά καταστάσεις στα ταξίδια μου στον Εύξεινο Πόντο. Τα συναισθήματα, οι θύμησες, είναι στοιχεία που με οδήγησαν στο να ξεκινήσω να γράφω. Οι λέξεις όταν έχεις το βίωμα βγαίνουν αυθόρμητα. Το βιβλίο το είχα τελειώσει τον Ιούλιο. Τουλάχιστον έτσι πίστευα! Δε φανταζόμουν πως θα ζούσα την εμπειρία της απέλασης από το τουρκικό κράτος και την απαγόρευση εισόδου. Ο επίλογος του βιβλίου λοιπόν ήταν έκπληξη για μένα. Τον έγραψα στο κρατητήριο και στο αεροπλάνο της επιστροφής, όταν είδα για τελευταία φορά από πάνω, από το αεροπλάνο, από μακριά έστω τη Μαύρη Θάλασσα. Και ήξερα πως δεν θα την ξαναδώ.
Ερώτηση: Πόσο σε έχει επηρεάσει η θάλασσα και τα βουνά του Ευξείνου Πόντου;
Απάντηση: Νομίζω πως δεν υπάρχει άνθρωπος που έχει δει εκείνα τα μέρη και δεν επηρεάστηκε. Είναι μέρη με μία απόκοσμη ομορφιά. Είναι κάτι που δεν εξηγείται με λόγια, μόνο να πλησιάσεις μπορείς. Συγκινήθηκα πολύ όταν ένας αναγνώστης μου είπε πριν από λίγο καιρό (να σημειώσουμε πως δεν είναι καν ποντιακής καταγωγής) πως διαβάζοντας τα δύο βιβλία μου ‘’ένιωσε ό,τι ένιωσα και ταξίδεψε όπως ταξίδεψα’’. Αυτό για μένα είναι η μεγαλύτερη ικανοποίηση.
Ερώτηση: Η ποίηση απελευθερώνει τα αισθήματα του ανθρώπου και σε τι βαθμό τα εξωτερικεύει;
Απάντηση: Αυτή η ερώτηση είναι όλη η ουσία της τέχνης. Η τέχνη γι’ αυτόν που μετέχει σ’ αυτήν είναι απελευθερωτική, έως και θεραπευτική μπορούμε να πούμε. Το ίδιο αισθάνομαι με το γράψιμο ή με τη μουσική μου. Αυτός που μπορεί να μετουσιώσει τα συναισθήματά του μέσω της τέχνης είναι για μένα ευλογημένος. Μπορείς βεβαίως να δεις την τέχνη από απόσταση, παρόλο που μετέχεις σε αυτήν. Μετέχεις όμως αληθινά έτσι; Αυτή είναι η ταπεινή μου γνώμη. Ο Παπαδιαμάντης γράφει στον «Ξεπεσμένο Δερβίση» πως όταν του ζητούσαν να παίξει, έπαιζε, αλλά… « Ἔπαιξε. Δὲν τοὺς ἤρεσε. Ὤ, αὐτὸς δὲν ἦτον ἀμανές.» . Όταν όμως εξωτερίκευσε τα συναισθήματά του, όταν είχε πραγματικό καημό και βίωμα που τον ώθησε στο να το εξωτερικεύσει μέσω της μουσικής, σε στιγμή που κανείς δεν το περίμενε έπαιξε την πιο γλυκιά μελωδία και τον άκουσαν μόνο λίγοι εκλεκτοί! Αυτή είναι η ουσία της τέχνης. Για εμάς τους Πόντιους αυτό είναι ζωτικής σημασίας. Κατά την ταπεινή μου γνώμη το παραπάνω παράδειγμα βρίσκει την καλύτερη πραγματοποίησή του στην τέχνη των Ποντίων.
