Οταν στα 1985, δημοσίευσα την μονογραφία μου για την “Παναγία στην Ποντιακή Λαογραφία”, λίγα πράγματα γνώριζα για την Λαογραφία και ακόμη λιγότερα για την Ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού.

Η ως άνω μονογραφία, ήταν και η αφορμή να γνωρίσω τον αείμνηστο Πρόεδρο της “ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΟΥΜΕΛΑ”, Παναγιώτη Τανιμανίδη, αλλά και να ασχοληθώ, ενεργά, με τον οργανωμένο -σωματειακό- Ποντιακό Ελληνισμό.

Είχα την τύχη, ο Παναγιώτης Τανιμανίδης, να με επιλέξει, για να στελεχώσω, με καταξιωμένους Δημοσιογράφους, Λογοτέχνες, Ιστορικούς και Νομικούς, το Γραφείο Τύπου και Δημοσίων Σχέσεων, του Β’ Παγκοσμίου Συνεδρίου του Ποντιακού Ελληνισμού, με Πρόεδρο τον αείμνηστο Δρ. Αχιλλέα Ανθεμίδη, και μέλη τον Πάνο Καΐσίδη, τον Τάκη Παρασκευόπουλο, τον Στέλιο Λεπτοκαρύδη και τον Φόρη Πεταλίδη.

Ξέχωρα, όμως, είχα την τύχη να συναναστραφώ, με τον Κορυφαίο Φόρη Παροτίδη. Αυτόν τον ζωντανό θρύλο, για την ευρυμάθειά του, τον ακάματο αγώνα του για την ποίηση, την λογοτεχνία, την αρχαία ελληνική φιλοσοφία και, βέβαια, για τον Ποντιακό Ελληνισμό. Η ζωή, μας τον στέρησε πολύ γρήγορα και πολύ άδικα.

Ηταν η περίοδος (1986), που γνώρισα τον Βλάσση Αγτζίδη, τον Μιχάλη Χαραλαμπίδη, τον Κώστα Φωτιάδη, τον Χάρη Τσιρκινίδη, τον Ηλία Τσιρκινίδη, τον Στάθη Ευσταθιάδη και όλους τους Πόντιους αδελφούς μας από τις χώρες της τέως Σοβιετικής Ενωσης, που μετείχαν για πρώτη φορά σε Παγκόσμιο Συνέδριο.

PONTIOI.IAKOBOY

Η αφορμή του Συνεδρίου και της ενασχόλησής μου, σε συνδυασμό με την επιστημονική μου εξειδίκευση, ήμουν ήδη πτυχιούχος Πολιτικών Επιστημόνων και φοιτητής της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ, αλλά και η ανάμιξή μου με την πολιτική, γρήγορα έστρεψαν το ενδιαφέρον μου, στο πιό επίκαιρο και πρωτόγνωρο, για την εποχή εκείνη, θέμα της Γενοκτονίας.

Και εύλογα, το ενδιαφέρον μου, πέρα από την μελέτη των ιστορικών ντοκουμέντων, που εξεδόθησαν από τότε, στράφηκε στην Νομική Διάσταση της Αναγνώρισης της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού.

Μια διάσταση, που βέβαια δεν αντιμετωπίστηκε τότε, αλλά, δυστυχώς, ούτε και αργότερα.

GENOKTONIA.ENERGEIES.ANAGNORHSHS.BOYLH

Μάλιστα, η ομόφωνη απόφαση της Βουλής των Ελλήνων, τον Φεβρουάριο του 1994, να αναγνωρίσει την 19η Μαΐου, ως ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού και μάλιστα πρώτη και σε ξεχωριστή ημερομηνία από την συνολική αναγνώριση Ημέρας Μνήμης της Γενοκτονίας του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας, επισκίασε το φλέγον θέμα, της νομική διάστασης.

Παρά την μη ανταπόκριση, εκ μέρους του Οργανωμένου Ποντιακού Ελληνισμού, σε κελεύσματά μου, ότι είναι απαραίτητο να διεξαχθεί και ένα Νομικό Συνέδριο για την Ποντιακή Γενοκτονία, αυτό, μέχρι και σήμερα, δεν έχει πραγματοποιηθεί.

Ομως, όσο και αν κάποιοι το θεωρούν δευτερεύον, η σκληρή διπλωματική τακτική, απαιτεί για την Διεθνή Αναγνώριση της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού, την ύπαρξη και ενός “φακέλου με την νομική διάσταση του Θέματος”. Μιά διάσταση που, βέβαια, δεν καλύπτεται, όπως κάποιοι υποστηρίζουν, από την πολύ σημαντική δουλειά του Διεθνούς Ινστιτούτου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και τις Γενοκτονίες.

Τα επιστημονικά, νομικά ερωτήματα, είναι πολλά, εξειδικευμένα και αντικρουόμενα. Αν μάλιστα λάβουμε υπόψιν μας, ότι η βασική Αρχή του Διεθνούς Δικαίου είναι ,ότι υποκείμενα του Δικαίου αυτού, είναι κατ’ αρχή Κυρίαρχα Κράτη, τότε τα ερωτήματα πολλαπλασιάζονται.

Βέβαια, η εξέλιξη της ζωής, διαμόρφωσε και νέες συνθήκες. Ετσι η Σύμβαση της Ρώμης του 1957 που ίδρυσε την Ε.Ο.Κ. Οδήγησε στην αποδοχή της υπερκείμενης εξουσίας (υπερκρατικής), στην παραχώρηση μέρους της κυριαρχίας των κρατών μελών στο Συμβούλιο της Ευρωπϊκής Ενωσης και στην αποδοχή έκδοσης διοικητικών πράξεων, Οδηγιών, εκ μέρους του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ,που τυγχάνουν ακόμη και άμεσης εφαρμογής, χωρίς την ανάγκη ψήφισης κυρωτικού Νόμου.

Τα βασικά ερωτήματα είναι: η εφαρμογή της Αρχής της Αναδρομικότητας, υπό την έννοια της επίκλησης της εφαρμογής της νομικής έννοιας της Γενοκτονίας σε προϋπάρχοντα ιστορικά γεγονότα και πράξεις νομικά κολάσιμες.

Αυτό σημαίνει: κατά πόσο η έννοια της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού που έλαβε χώρα από το 1916 μέχρι το 1922, μπορεί να υπαχθεί στον ορισμό της Σύμβασης της Γενεύης "Περί Πρόληψης και Καταστολής του Εγκλήματος της Γενοκτονίας” που η ισχύης της άρχισε μόλις στις 12 Ιανουαρίου του 1951.

Και πώς μπορούμε να θεμελιώσουμε το Υποκείμενο (Κράτος) που προέβη στην Γενοκτονία, είναι αυτό της σύγχρονης Τουρκικής Δημοκρατίας, όταν τα γεγονότα, οι σφαγές και οι βίαιοι εκτοπισμοί του Ποντιακού Ελληνισμού ,συνέβησαν και κατά την διάρκεια του Σουλτανάτου, πριν δηλαδή την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας.

Η σύγχρονη Τουρκική Δημοκρατία, ουδέποτε θεώρησε τον εαυτό της ως Καθολικό Διάδοχο του Σουλτανάτου. Γι’ αυτό, άλλωστε, μιλάει για την επανάσταση των Νεοτούρκων, και όχι για την απλή αλλαγή του πολιτεύματός της.

Τέλος, και εισαγωγικά, το θέμα της αναλογικής εφαρμογής μιας διεθνούς συνθήκης, που υπογράφηκε μετά το Ολοκαύτωμα των Εβραίων, παραβιάζοντας την βασική αρχή του δικαίου nullum crime sine lege, “κανένα έγκλημα, χωρίς νόμο”, αποτελεί άλλο ένα θέμα προς διερεύνηση.

Και αυτό, επειδή, στα πλαίσια της Δίκης της Νυρεμβέργης, όπου και για πρώτη φορά, ο ρωμαϊκός κανόνας, καταστρατηγήθηκε, η επικρατούσα άποψη, που δέχθηκε και το Δικαστήριο, ήταν ότι, αυτό συμβαίνει, επειδή για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας, συνέβη ένα τέτοιας έκτασης αποτρόπαιο έγκλημα εναντίον ενός πληθυσμού με ιδιαίτερα φυλετικά και θρησκευτικά χαρακτηριστικά.

Ολα αυτά τα θέματα, και άλλα ήσσονος σημασίας, αλλά υπαρκτά, με απασχόλησαν όλα αυτά τα χρόνια και συστηματικά άρχισα να ασχολούμαι με την μελέτη τόσο των νομικών ντοκουμέντων, όσο και με την θεωρητική και πρακτική τους αντιμετώπιση.

Μάλιστα, υπήρχαν φορές που δημόσια διατύπωσα κάποιες πρωτόλειες σκέψεις μου. Οι αντιδράσεις, παρά το γεγονός ότι οι τοποθετήσεις μου έγιναν σε επιστημονικές, νομικές συνατήσεις, ήταν από απαξιωτικές έως χλεβαστικές. Μάλιστα κάποιοι, ευθέως με ρώτησαν “αν αμφισβητώ την Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού”. Κάθε δε φορά, που η απάντησή μου ήταν αρνητική, η καθυποψία τους φανερωνόταν στο βλέμμα τους.

Το 2009, σε μιά συνέντευξη στο 'ΡΑΔΙΟ ΜΑΧΗΤΗΣ ΤΟΥ ΚΙΛΚΙΣ” και στον αγαπητό φίλο Γιώργο Περπερίδη, παραχώρησα συνέντευξη, όπου συζήτησα και απάντησα στα αντίθετα επιχειρήματα, και κυρίως απάντησα στο υπονοούμενο ερώτημα “Υπήρχε Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού” ή, μήπως όχι.

Η συνέντευξη εκείνη, συνοδεύτηκε, από ευκαιριακά “ανοίγματα του Προέδρου της Τουρκικής Δημοκρατίας κ. Ταγίπ Ερντογάν, αλλά και υπαναχωρήσεις της Ελληνικής Κυβέρνησης στο ύφος του εορτασμού της 19ης Μαΐου, ως ημέρας μνήμης. Γεγονότα που με οδήγησαν, σε συνδυασμό με ανακοίνωση του Οικουμενικού Πατριάρχη Νέας Ρώμης και Κωνσταντινουπόλεως κ.κ. Βαρθολομαίου, στην έκδοση ενός τεύχους με “ντοκουμένα”.

Σήμερα, στο παρόν βιβλίο, εκτός των κειμένων και της συνέντευξης με θέμα “Αρκεί η απλή Συγνώμη”, για πρώτη φορά εκθέτω την θέση μου για την νομική διάσταση της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού.

Βέβαια, δεν είναι το τελικό επιστημονικό κείμενο, το οποίο και βρίσκεται στο τελικό στάδιο η επεξεργασία του και θα δημοσιευθεί, προσεχώς, σε νομικό περιοδικό. Είναι το σχεδίασμα της ανάπτυξης. Μια εκτενής περίληψη, όσο πιο απλά διατυπωμένη, για να γίνει κτήμα του κάθε Πόντιου, του κάθε Ελληνα και του κάθε ενδιαφερόμενου.

Ο τόμος περιλαμβάνει επίσης μια συνοπτική, μόνον ελληνόφωνη, βιβλιογραφία, απαραίτητη για όποιον θέλει να ασχοληθεί πιό εμπεριστατωμένα με το θέμα.

Ελπίζω, πολύ σύντομα να δημοσιευθεί και το πλήρες κείμενο, σε όλη του την έκταση και με όλη την σχετική ελληνόφωνη και ξενόγλωσση βιβλιογραφία που το συνοδεύει.

Θεσσαλονίκη 14-7-2024

*ΣΤΑΘΗΣ Θ. ΤΣΟΜΙΔΗΣ, Δικηγόρος - Μς Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνούς Δικαίου