Το βιβλίο του Θεοδόση Κυριακίδη «Πολυτροπία μιας Ταυτότητας.» Δοκίμια για τον Ποντιακό Ελληνισμό (Εκδοτικός Οίκους Κ. και Μ. Σταμούλη), παρουσιάστηκε σε ειδική εκδήλωση η οποία έγινε στην Εύξεινο Λέσχη Θεσσαλονίκης, το απόγευμα της Τετάρτης 27 Σεπτεμβρίου 2023, με ομιλητές τον τέως πρόεδρο της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης και πρώην γενικό γραμματέα των υπουργείων Μακεδονίας – Θράκης Γεώργιο Λυσαρίδη και τον συγγραφέα Θεοδόση Κυριακίδη.

Ο Κυριάκος Χατζηκυριακίδης

Την εκδήλωση παρουσίασε και συντόνισε ο Κυριάκος Χατζηκυριακίδης, επίκουρος καθηγητής της Έδρας Ποντιακών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και Β’ αντιπρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης, ο οποίος είπε πως το βιβλίο απαρτίζεται από άρθρα που έγραψε ο συγγραφέας και συνεργάτης του στην Έδρα Ποντιακών Σπουδών και στην Εύξεινο Λέσχη Θεσσαλονίκης Θεοδόσης Κυριακίδης που αξίζει να διαβαστούν για τον προβληματισμό που περιέχουν.

Ο Γιώργος Λυσαρίδης

Κύριος ομιλητής της εκδήλωσης ο οποίος παρουσίασε αναλυτικά τις ενότητες του περιεχομένου του βιβλίου ήταν ο Γιώργος Λυσαρίδης, τέως πρόεδρος της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης και τέως γενικός γραμματέας των υπουργείων Αθλητισμού και Μακεδονίας Θράκης, ο οποίος μεταξύ άλλων ανέφερε.

Το βιβλίο αριθμεί 450 σελίδες, πυκνογραμμένες, χωρίς κενά μιας και δεν παρεμβάλλονται φωτογραφίες. Η έκδοση είναι επιμελημένη και λιτή, με διακριτικό εξώφυλλο. Είναι από τα βιβλία που σου τα κάνει ελκυστικά και ενδιαφέροντα το περιεχόμενό τους και όχι τόσο «με το που τα πιάνεις στα χέρια σου».

Το περιεχόμενο του βιβλίου αναπτύσσεται σε 6 κεφάλαια, με διακριτό τίτλο το καθένα, δηλωτικό του είδους και της θεματολογίας των δοκιμίων που εμπεριέχει.

Των 6 κεφαλαίων, προηγείται ο «Πρόλογος». Εδώ, ο συγγραφέας προδιαθέτει τον αναγνώστη για το τι θα ακολουθήσει στην ανάγνωσή του. Εξηγεί πως πρόκειται για μια «σύναξη άρθρων που συμπληρώνουν συγγραφική δραστηριότητα μιας εικοσαετίας περίπου», όπως ο ίδιος γράφει. Είναι, συμπληρώνει, άρθρα που γράφτηκαν για να σχολιάσουν θέματα (με αναφορά στον ποντιακό χώρο, πάντοτε) που απασχολούσαν την επικαιρότητα, στο χρόνο που γράφτηκαν. Όμως, δεν έχουν απολέσει το ενδιαφέρον τους, γιατί ελάχιστα από αυτά προωθήθηκαν, στο χρόνο που μεσολάβησε, και τα περισσότερα εξακολουθούν να είναι επίκαιρα, καθώς, όπως πάλι ο ίδιος γράφει, «ενοφθαλμίζονται προβληματισμοί που είναι διαρκείς και συνεχίζουν να απασχολούν τον ποντιακό ελληνισμό και, ειδικότερα, τον οργανωμένο ποντιακό χώρο».

Στον πρόλογο, επίσης, ο Θεοδόσης Κυριακίδης εξηγεί πώς προέκυψε η δική του ενασχόληση με τα ποντιακά πράγματα και την αποδίδει στην καταλυτική επιρροή που άσκησαν επάνω του, από μικρή μάλιστα ηλικία, η ισχυρή προσωπικότητα του (θείου του εκ πατρός) Χαράλαμπου Κιαγχίδη με την πνευματική κληρονομία που αυτός κατέλιπε στους συγγενείς του, καθώς και η μετάγγιση της γνώσης και της ιστορίας του ποντιακού ελληνισμού που δέχθηκε από τον πατέρα του και τον θείο του, ανθρώπους που διακόνησαν τον ποντιακό χώρο, με συναίσθηση ευθύνης από την οποία παραδειγματίστηκε και παρακινήθηκε και ο ίδιος. Έτσι, σε αυτό το οικογενειακό περιβάλλον, και η δική του εμπλοκή με τα κοινά των Ποντίων και το ενδιαφέρον του για την ιστορία και τον πολιτισμό, υλικό και άυλο, των Ελλήνων του Πόντου, ήταν μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία και προδιαγεγραμμένη πορεία. Αυτό το ενδιαφέρον, άλλωστε, διατρέχει το σύνολο των δοκιμίων του βιβλίου, μέσα από τα οποία ο συγγραφέας εκφράζει επιθυμίες, διατυπώνει ενστάσεις για χειρισμούς, επικροτεί άλλους που αποδείχθηκαν αποτελεσματικοί, απονέμει εύσημα σε σπουδαίους ανθρώπους για την προσφορά τους, καταθέτει απόψεις και προτάσεις, σχολιάζει γεγονότα.

Τονίζει, ακόμη, στον πρόλογό του ο συγγραφέας, τα κριτήρια με τα οποία συμπεριέλαβε και κατέταξε σε ενότητες-κεφάλαια, τα άρθρα του. Το πρώτο, η πρωτότυπη δική του αναφορά σε θέματα που, αν και αρθρογράφησε γι’ αυτά σε παρελθόντα χρόνο, αυτά εξακολουθούν να είναι επίκαιρα, με την ίδια ή και ακόμη μεγαλύτερη ένταση. Το δεύτερο κριτήριο, η αντιμετώπιση σημαντικών θεμάτων από τον οργανωμένο ποντιακό χώρο και ο τρόπος που αυτός τα διαχειρίστηκε. Και το τρίτο, η ανάδειξη θεμάτων που προωθήθηκαν επαρκώς και προτάσεων που υλοποιήθηκαν, με πρωτοβουλία φωτισμένων ποντίων πατριωτών ή/και τη στήριξη συλλογικών και θεσμικών φορέων.

Προς το τέλος του προλόγου, έμμεσα, αποκαλύπτεται πώς ο συγγραφέας τιτλοφόρησε το βιβλίο του «Η πολυτροπία μιας ταυτότητας». Γράφει, στη σελίδα 16, «Η έκδοση του βιβλίου κινείται στον ίδιο βασικό άξονα με τον οποίο γράφτηκαν τα άρθρα, πάνω απ’ όλα όμως αποτελούσαν και αποτελούν προσπάθεια δημιουργίας συζήτησης γύρω από ζητήματα που κρίνονταν σοβαρά. Όπως, όμως, μια ταυτότητα δεν είναι στατική αλλά πολύτροπη και εν ροή, έτσι και με το πέρασμα του χρόνου οι άνθρωποι και τα ενδιαφέροντά τους αλλάζουν». Πολύτροπη η ταυτότητα, λοιπόν, και την πολυτροπία της αυτή, αποδέχεται και αναδεικνύει ο συγγραφέας μέσα από τα δοκίμιά του.

Στην ακροτελεύτια παράγραφο του προλόγου, ο συγγραφέας αφιερώνει το βιβλίο του στον Αnthony Bryer, για τον οποίο έχει συγγράψει και ειδικό δοκίμιο και σε αρκετά σημεία μιλάει γι’ αυτόν με πρόδηλα ευγνώμονα αισθήματα. Το αφιερώνει, επίσης και «σε όλους εκείνους που άδολα, με αγνό αίσθημα αγάπης, ισχυρή δόση ρομαντισμού και κάμποση ποντιακή ξεροκεφαλιά, διακονούν την ιστορία και τον πολιτισμό των Ελλήνων του Πόντου, μέσα από τις συλλογικές τους οργανώσεις».

Ο Θεοδόσης Κυριακίδης

Στην σύντομη παρέμβασή του ο συγγραφέας του βιβλίου δρ. νεότερης ιστορίας του πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας Θεοδόσης Κυριακίδης, επιστημονικός συνεργάτης της Έδρας Ποντιακών Σπουδών και του Διεθνούς Πανεπιστημίου, Α’ αντιπρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης, ανέφερε πως στη διάρκεια της πορείας του τόσο στον επιστημονικό χώρο, όσο και ως ασχολούμενος με τα κοινά των Ελλήνων του Πόντου και γράφοντας από μικρή ηλικία άρθρα, ήθελε να τα συγκεντρώσει σε ένα βιβλίο, για να τα παραδώσει στο κοινό για προβληματισμό και συζήτηση.

Εκείνο που του έκανε εντύπωση διαβάζοντας άρθρα είκοσι περίπου χρόνων ήταν πως πολλά πράγματα δεν άλλαξαν από τότε έως σήμερα.

Επίσης, διαπίστωσε ότι από την αρχή της ενασχόλησής του, ιδιαίτερα όταν βρέθηκε στο Βατικανό και στις ΗΠΑ για μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές, δεν υπήρχε βιβλιογραφία στην αγγλική γλώσσα για το θέμα της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου, σε σχέση με την Αρμενική γενοκτονία και προσπάθησε σε αυτόν τον τομέα να κάνει δράσεις που να αλλάξουν αυτήν την κατάσταση.

Αναφέρθηκε τέλος στη σημασία των διεθνών συνεδρίων που συμμετείχε ως διοργανωτής μέσα από συλλογικούς φορείς, αλλά και την δουλειά που γίνεται από την Έδρα Ποντιακών Σπουδών του ΑΠΘ.

Ακολούθησε συζήτηση με τους συμμετέχοντες στην εκδήλωση, όπου έγιναν ερωτήσεις, αλλά και τοποθετήσεις και κριτική συζήτηση για θέματα που θίζει το βιβλίο, όπως το ζήτημα της Γενοκτονίας στις ιστοριογραφικές και διεκδικητικές του διαστάσεις, το ζήτημα των ποντιακών σπουδών, ο ρόλος του οργανωμένου ποντιακού χώρου, το μέλλον και ποιος είναι ο σχεδιασμός μας για αυτό.