Ένα νέο βιβλίο με τον τίτλο «Παραμύθα σα Ρωμέϊκα», της συγγραφέως από τον Τόνια Nimet İlon Gök, το οποίο εκδόθηκε από εκδοτικό οίκο της Άγκυρας, και αφορά την γλώσσα των Ρωμιών της Τραπεζούντας, των ανθρώπων που η μητρική τους είναι εκείνη του παππού και της γιαγιάς (καλομάνας).
Με ανακοίνωσή του, το σωματείο Δράσης «Νίκος Καπετανίδης» χαιρετίζει με ενθουσιασμό και αισθήματα ελπίδας το βιβλίο της Τραπεζούντιας από την Τόνυα συγγραφέως Nimet İlon Gök, με τίτλο: "Παραμύθεα σα Ρωμέϊκα".
Ένα θαυμάσιο παιδικό βιβλίο εικονογραφημένο με εξαιρετικά σκίτσα, που αφηγείται πασίγνωστες ιστορίες για τους μικρούς μας φίλους από το διεθνές ρεπερτόριο.
Το βιβλίο που εκδόθηκε σε οίκο της Άγκυρας είναι το επόμενο βήμα της μικρής, αλλά ανερχόμενης κοινότητας των Τραπεζουντίων συγγραφέων - ερευνητών, που πασχίζουν με κόπο να διατηρήσουν την Ποντιακή Διάλεκτο στην Τουρκία.
Στην προσπάθεια της Nimet İlon Gök στάθηκε αρωγός ο γενναίος Vahit Tursun, που είχαμε την χαρά και τιμή να τον φιλοξενήσουμε στην Θεσσαλονίκη για την παρουσίαση των δύο βιβλίων του για την Ποντιακή Διάλεκτο στην σύγχρονη Τουρκία.
Ο Vahit Tursun τιμήθηκε πρόσφατα με το βραβείο ευπρέπειας του Ευρωκοινοβουλίου στην Αθήνα και συνεχίζει το επίπονο έργο του με ταπεινότητα και στέρεη βούληση αφοσίωσης στην αποστολή του.
Σύντομα το σωματείο μας θα είναι σε θέση να ενημερώσει τους φίλους και φίλες για τον τρόπο που θα μπορούν να εφοδιαστούν με το νέο αυτό πόνημα, που αφορά τα παιδιά.
Είμαστε βέβαιοι ότι η αυτή η μικρή, αλλά τόσο επίμονη κοινότητα συγγραφέων της Τραπεζούντας θα μας εκπλήσσει κάθε φορά και περισσότερο.
Έγραψε για την έκδοση αυτή ο Vahit Tursun.
Όπως πάρα πολλοί γνωρίζουμε, τα Ρωμαίικα (Ποντιακά) είναι μία διάλεκτος - συνέχεια της Αρχαίας Ελληνικής, η οποία πριν χιλιάδες χρόνια ρίζωσε, διασπάρθηκε και εξελίχθηκε προοδευτικά στην περιοχή του Πόντου.
Αυτή η διάλεκτος συνεχίζει με κουράγιο μέχρι σήμερα να ομιλείται στην ύπαιθρο χώρα της Τραπεζούντας, την ιδιαίτερη και ιστορική της πατρίδα.
Μολονότι εξαπλώθηκε η προφορική χρήση της, μέχρι και πρόσφατα δεν επιχειρήθηκε η γραπτή διάσωση και εκδοτική της μαρτυρία στο φιλαναγνωστικό και επιστημονικό κοινό.
Οι διάφοροι γλωσσολόγοι, οι οποίοι κατά διαστήματα επισκέπτονταν τις περιοχές επιβίωσης της γλώσσας, προκειμένου να συλλέξουν πληροφορίες για αυτή, ποτέ δεν κατόρθωσαν κάτι περισσότερο σε επίπεδο δημοσιότητας και γραπτής κοινοποίησης, εξαιτίας ποικίλων επικοινωνιακών δυσκολιών και πολιτικοτεχνικών κωλυμάτων.
Το 2019 εν τέλει, εκδόθηκε ένα πρώτο λεξικό με 14.400 λήμματα και συνάμα 8.500 παραδειγματικές φράσεις αυτής της διαλέκτου, αποκαθιστώντας όχι μόνο μία σοβαρή έλλειψη στην επιστημονική βιβλιογραφία και επιστήμη της λαογραφίας, αλλά περισσότερο εγκαρδιώνοντας τους βιωματικούς ομιλητές της διαλέκτου. Οι τελευταίοι αναδύονταν πλέον στη δημόσια αναφορά, έχοντας τον πρώτο τους γραπτό πλοηγό διερμηνείας και εκμάθησης του ιδιωματικού τους λόγου, δηλαδή της πολιτισμικής τους ταυτότητας.
Στη συνέχεια, το 2023, ακολούθησε η πρωτότυπη έκδοση ενός βιβλίου-ανθολογίου με πολυθεματικό περιεχόμενο και ευχάριστη ανάγνωση.
Εκατόν είκοσι ανέκδοτα, σύντομες προσωπικές ιστορίες, μεταφράσεις μύθων που αφορούν τον Πόντο, γλωσσολογικές αναλύσεις, συγκρίσεις μεταξύ διαλέκτων και γραμματολογικές προσεγγίσεις με ερευνητικό επίκεντρο το Οφίτικο ιδίωμα των Ρωμαίικων, διέσωσαν για πάντα, δειγματοληπτικά τουλάχιστον, την επικοινωνιακή συμπεριφορά του.
Εξακολουθούσε να λείπει όμως κάτι αντίστοιχο για το ιδίωμα της Τόνιας, το οποίο επίσης χρησιμοποιείται από ένα πολυπληθές και δυναμικό κοινό στην περιοχή της Τραπεζούντας.
Αυτό το κενό καλύπτεται πλέον, έστω γι’ αρχή, μ’ αυτή την μοναδική, αλλά και ιστορική, εκδοτική προσπάθεια της κας Nimet İlon Gök.
Το βιβλίο περιέχει μεταφράσεις / μεταφορές στο Ρωμαίικο ιδίωμα της Τόνιας, τεσσάρων κλασικών παραμυθιών της παγκόσμιας λογοτεχνίας, διασώζοντας για πρώτη φορά, διατιθέμενο στους φιλαναγνώστες και επιστήμονες ένα ακόμη τεκμήριο του λαϊκού πολιτισμού των ελληνόφωνων του Πόντου.
Οι αναφερόμενες εκδόσεις συναποτελούν μία μικρή μεν αλλά σπουδαία συλλογή γραπτής μαρτυρίας μίας διαλέκτου που αρνείται να πεθάνει.
Με περιεχόμενο υλικό πολυετών ερευνών, καταγραφών αλλά και ψυχικής επιθυμίας των συγγραφέων τους, οι πλούσιες και ανεξερεύνητες μέχρι σήμερα γλωσσολογικές πληροφορίες, αφορούν τον ίδιο τον πυρήνα της ελληνικής γλώσσας, ενθαρρύνοντας νέες εκδόσεις, νέους συγγραφείς και ερευνητές των Ρωμαίικων του Πόντου.
Όπως σημείωσα πιο πάνω, η τελευταία έκδοση εκπονήθηκε από την κα. Nimet İlon Gök, η οποία είναι εκπαιδευτικός στη σχολική αγωγή με καταγωγή από την Τόνια, και φυσικά περήφανα διαλεκτόφωνη!
Η επιμέλεια των γλωσσικών φαινομένων των Ρωμαίικων, έχει πραγματοποιηθεί εκ μέρους μου.
Θα επαναλάβουμε πως η σημαντικότητα της έκδοσης, πέρα απ’ το απτό της αποτέλεσμα, αφορά στην ελπίδα να αποτελέσει έναυσμα διάνοιξης οδών για ακόμη περισσότερες μελέτες και εργασίες
δημοσιότητας των Ρωμαίικων του Πόντου.
Είμαστε ευγνώμονες και ευχαριστούμε την κα Nimet İlon Gök για την ιστορική συμβολή της στην κοινή προσπάθεια διάσωσης της γλώσσας.
Ελπίζουμε πως, όσοι ενδιαφέρονται ειλικρινά για τα Ρωμαίικα, θα δώσουν σε αυτό το βιβλίο την πρόσθετη προσοχή που του αξίζει.
Είτε πρόκειται για την προσωπική φιλομάθεια περί διαλέκτων και ιδιωμάτων, είτε πρόκειται για τη δημιουργία βιβλιογραφικής συλλογής που ν’ αφορά τα επιζώντα Ρωμαίικα του Πόντου, είτε για τη συμπλήρωση της επιστημονικής και λαογραφικής έρευνας, η απόκτηση του βιβλίου έχει τη δική της πολιτική σήμανση. Η οποία βέβαια κάλλιστα μπορεί και παιδαγωγική!
Ένα πρωτότυπο δώρο στα νεαρά μέλη των οικογενειών τους.
Με ευχάριστη, διασκεδαστική και διδακτική ανάγνωση!
